Pierwsze, co musisz wiedzieć o krajobrazie językowym tego kraju to fakt, że nie ma czegoś takiego jak jeden „język w Indiach”. Gdy dwóch mieszkańców tego kraju spotyka się przypadkiem na ulicy, prawdopodobieństwo, że będą w stanie się porozumieć, wynosi zaledwie 36%! Zależy ono w znacznym stopniu od ich pochodzenia etnicznego i miejsca urodzenia. Dlatego odkrywamy przed Wami języki w Indiach, których usystematyzowanie wcale nie jest takie proste.
Klasyfikacja języków w Indiach przez lata przysparzała ekspertom wielu problemów, ze względu na konieczność często niełatwego rozróżniania pomiędzy językami a dialektami. Nie jest to zbyt zaskakujące, jeśli weźmie się pod uwagę następujące fakty:
- Indie są siódmym największym krajem na świecie pod względem powierzchni.
- W Indiach mieszka ponad 1,3 miliarda ludzi.
- Odległość z północy na południe Indii wynosi mniej więcej tyle co odległość pomiędzy Kanadą a Meksykiem.
Przeprowadzony w 2011 spis powszechny wykazał, że w Indiach mówi się około 19 569 językami i dialektami. Mówiąc dokładniej: za języki uznaje się jedynie 121 z nich, podczas gdy niemal 1 369 to dialekty (za kryterium rozróżnienia przyjęto tu liczbę użytkowników, która w przypadku języka musi wynosić co najmniej 10 tysięcy). Większość języków w Indiach to albo języki indoeuropeskie, albo drawidzkie. Pozostałe pochodzą głównie z austroazjatyckiej i tybeto-birmańskiej rodziny językowej.
Języki w Indiach to tak naprawdę 22 języki urzędowe
Konstytucja Indii wymienia 22 języki urzędowe. To bengalski, hindi, maithili, nepali, sanskryt, tamilski, urdu, assamski, dogri, kannada, gudżarati, bodo, manipuri (zwany także emeitei-lon), orija, marathi, santali, telugu, pendżabski, sindhi, malajam, konkani i kaszmirski. Tamilski i sanskryt (uznawane przez niektórych uczonych za lingua franca Indii) to jedyne dwa urzędowe języki klasyczne.
Stany w Indiach zostały utworzone w oparciu o języki, którymi posługuje się ludność danego regionu. Mimo że językami urzędowymi administracji centralnej kraju są hindi i angielski, władze poszczególnych stanów mogą uznać za oficjalny dowolny język swojego regionu.
Wiele dzieci w Indiach wyrasta w dwujęzycznym otoczeniu – albo dlatego, że ich rodzice mówią innymi językami albo dlatego, że ich najbliższe otoczenie stanowią osoby pochodzące z innej części kraju. Umiejętnością czytania i pisania może się obecnie pochwalić 71,2% mieszkańców Indii, a w większości prywatnych szkół motywuje się dzieci do nauki kilku języków, czasem już od poziomu szkoły podstawowej. Szkoły publiczne, do których uczęszczają głównie dzieci z klasy robotniczej, nauczają co prawda w językach miejscowych, ale również tam podejmowane są wysiłki, by zwiększyć liczbę godzin nauczania języka angielskiego.
Pas hindi
Pasem hindi nazywa się czasem te – głównie północne – obszary Indii, gdzie hindi jest językiem urzędowym. Należą do nich:
- Himachal Pradesh
- Delhi
- Hariana
- Uttar Pradesh
- Madhya Pradesh
- Bihar
- Uttarakhand
- Jharkhand
- Radżastan
- Chattisgarh
Nazwa „hindi“ pochodzi z perskiego i oznacza „język znad rzeki Indus”. Perskojęzyczni Turkowie, którzy w początkach XI wieku najechali równiny Gangj i Pendżabu, nazwali tak język, którym posługiwała się miejscowa ludność. Hindi jest czwartym w kolejności językiem na świecie o największej liczbie rodzimych użytkownikow. Jako pierwszym posługuje się nim niemal 425 millionów ludzi. Spośród nich jedynie około 12% zna jeszcze inne języki. Za to dla około 120 milionów ludzi na świecie posługuje się hindi jako drugim językiem.
Z lingwistycznego punku widzenia hindi należy do ogromnej rodziny języków indoeuropejskich, a konkretnie do sanskrycko-hinduskiej podgrupy języków aryjskich. Ponieważ wywodzi się z sanskrytu, pisze się w nim tak, jak jesteśmy do tego przyzwyczajeni, czyli od lewej do prawej, a wymowa większości słów jest zgoda z ich pisownią.
Język angielski w Indiach
Mimo że dla wielu angielski pozostaje symbolem kolonialnych czasów Indii Brytyjskich (podobnie zresztą jak ruch lewostronny), inni cieszą się z tego, że nadal jest w Indiach językiem urzędowym. Nieoficjalnie uznaje się go także za język biznesu. Wielu turystów zauważa, że im lepszy jest angielski, którym się posługują, tym bardziej w oczach lokalnych handlarzy uchodzą za bogatych.
Należy jednak zauważyć, że – za wyjątkiem klasy wyższej – angielski nie jest zbyt silnie obecny w życiu ogółu indyjskiego społeczeństwa. Natomiast dla tych, którzy się nim posługują, nie jest to tak naprawdę język obcy: przez sto lat kolonizacji zdążył się już przecież w Indiach „zadomowić“. Ze względów kulturowych i lingwistycznych angielski, jakim posługują się obecnie mieszkańcy Indii, bardzo się różni od standardowego i bardziej zasługuje na swoje popularne miano „hinglish” (połączenie słów „hindi“ i „English“).
Jednym z najistotniejszych czynników wspierających obecność języka angielskiego w Indiach jest Bollywood, czyli indyjski przemysł filmowy. W wielu filmach angielski pojawia się w tytułach i tekstach popularnych piosenek. Jak już wspomniałam, korzysta się z niego także w świecie biznesu, zwłaszcza w bardzo lukratywnych sektorach, jak sektor nowoczesnych technologii, a także w obsłudze klienta (na przykład w owianych złą sławą call centers).
Jeśli więc planujesz podróż po Indiach, w większości dużych miast angielski raczej Ci wystarczy. Jeśli jednak zapuścisz się gdzieś na wieś, nie ma już żadnej gwarancji, że dogadasz się za jego pomocą. Co to by była jednak za podróż, gdyby zabrakło w niej językowych wyzwań?
Ilustracja: Zemir Bermeo
Języki w Indiach to fascynujący temat. Sprawdź koniecznie inne językowe ciekawostki na łamach naszego Magazynu.