Rasowi globtroterzy wiedzą, jak podróżować bez bagażu czy poradzić sobie z jet lagiem. Jednak istnieje kwestia, która może wprawić w osłupienie najwytrawniejszych wojażerów – zmienne zasady ruchu drogowego. Każdy, kto odwiedził Wielką Brytanię lub którąkolwiek z jej byłych kolonii, na pewno zauważył, że obowiązuje tam ruch lewostronny, zupełnie inaczej niż w większości krajów w Europie. W rzeczywistości około 25 procent państw świata jeździ po lewej stronie ulicy. Nie da się ukryć, że to całkiem sporo.
W których państwach obowiązuje ruch lewostronny? Jak to się stało, że panują tam inne zasady ruchu ulicznego? Przyjrzyjmy się uwarunkowaniom historycznym, które doprowadziły do tego rozłamu.
Brytyjskie imperium ruchu lewostronnego
Tak naprawdę nie wiemy dokładnie, gdzie i kiedy ruch lewostronny został po raz pierwszy oficjalnie usankcjonowany. Najczęściej spotykamy się z teorią, że wszystko zaczęło się w Wielkiej Brytanii. Następnie zasady rozprzestrzeniły się na całe imperium. Sean Stewart, historyk i inicjator Berlin Historical Walks (pieszych wycieczek po Berlinie śladami historii), dzieli się najpopularniejszą tezą na temat ruchu lewostronnego:
– Historia głosi, że powinniśmy poruszać się po lewej stronie ulicy, jak ma to miejsce w Wielkiej Brytanii, tak aby mijając osobę idącą z naprzeciwka, mieć ją po stronie ręki, w której dzierżymy miecz (czyli prawej).
Innymi słowy decyzja o tym, żeby konie chodziły po lewej stronie, miała podłoże czysto strategiczne i obronne. W miarę jak Brytyjczycy podbijali kolejne ziemie, wprowadzali na nich swoje zwyczaje. Z czasem konie zostały wyparte przez samochody, ale zasady poruszania się po drogach pozostały. Reszta jest już historią. Dzisiaj w państwach takich jak Indie, Australia, Nowa Zelandia, Hongkong, Malezja, Kenia, Irlandia, RPA oraz w wielu innych byłych koloniach brytyjskich wciąż obowiązuje ruch lewostronny.
Niepokorni lewostronni
Istnieją jednak również kraje i terytoria z ruchem lewostronnym, które nigdy nie należały do Imperium Brytyjskiego. W niektórych przypadkach taka organizacja ruchu jest uzasadniona. Na przykład w Japonii pierwszą linię kolejową otwarto jeszcze w okresie Edo (lata 1603–1868). Japończykom w tym przedsięwzięciu pomagali Brytyjczycy, projektując tory zgodnie z organizacją ruchu obowiązującą w ich własnym kraju. Później zasady ruchu drogowego dla samochodów dostosowano do kolei.
W Indonezji jeździ się po lewej stronie, ponieważ kraj ten znajdował się niegdyś pod panowaniem holenderskim, gdzie niegdyś również panował ruch lewostronny. Zmieniło się to dopiero po objęciu władzy przez Napoleona. Jednak byłe kolonie holenderskie jak Indonezja czy Gujana nie zastosowały się do nowych zasad.
Zostaje nam jeszcze Tajlandia. Tam jeździ się po lewej bez konkretnego powodu. Tajlandia nie była nigdy brytyjską czy holenderską kolonią. Brakuje również wiarygodnego uzasadnienia dla ruchu lewostronnego w tym kraju.
Historia zgodna z praw(d)ą
No dobrze, a co z 75% państw świata, które jeżdżą po prawej? Istnienie ruchu prawostronnego również da się wytłumaczyć. Wprowadzenie wielokonnych pojazdów do transportu towarowego w XVIII wieku zmusiło woźniców do przesiadki na lewą stronę, tak aby móc wygodnie kierować wszystkimi końmi, trzymając bicz w prawej dłoni. Z powodów bezpieczeństwa lepiej było im siedzieć po stronie znajdującej bliżej środka drogi. Tak narodził się ruch prawostronny.
Jednak Sean Stewart dostrzega w tej teorii pewne luki i zwraca uwagę na to, że przecież problem dotyczył również Wielkiej Brytanii. Dlaczego zatem nie wpłynął on na zmianę ich zachowań drogowych? Można tłumaczyć to faktem, że teorie o źródłach ruchu prawo- i lewostronnego nie ukazują całej prawdy. Również zdaniem Seana za różną organizacją ruchu kryje się coś więcej.
– Ruch lewo- i prawostronny wynika z mieszaniny szczęścia, przypadku, lokalnych przyzwyczajeń i miejscowych tradycji – tłumaczy.
Ruch prawostronny obowiązuje także w USA. W Kanadzie niegdyś obowiązywał ruch lewostronny, ale później dostosowano się do zasad panujących w Stanach. Większość krajów europejskich również jeździ w pobliżu prawej krawędzi jezdni. Mówi się, że francuska arystokracja niegdyś poruszała się po lewej stronie, spychając mijających ich chłopów na prawo, ale po rewolucji arystokraci dołączyli do ruchu prawostronnego, aby wmieszać się w tłum. W ten sposób ruch prawostronny rozpowszechnił się we Francji, a następnie, wraz z podbojami Napoleona, w całej Europie. Obecnie niegdysiejsze kolonie francuskie dalej jeżdżą po prawej stronie.
Ruch lewostronny nie jest Ci straszny? A powtórka z gramatyki? Przeczytaj:
Angielskie czasowniki modalne,
Najpopularniejsze phrasal verbs,
Czasy teraźniejsze w angielskim.