Według naukowców z Harvardu i inżynierów Google, leksykon języka angielskiego zawiera ponad milion słów. Choć tak naprawdę nie sposób stwierdzić, ile dokładnie ich jest. A już z pewnością nie sposób używać ich wszystkich. Inne języki także mogą pochwalić się imponującym inwentarzem, lecz ten wcale nie musi pokrywać się z angielskim. Bowiem każdy język zawiera słowa, które są charakterystyczne tylko dla jego użytkowników i ich kultury. Powiedzmy zatem, że to językowe wizytówki, które opowiadają historie o krajach, z których pochodzą.
Dlaczego niektórych słów nie da się przetłumaczyć?
Na świecie używa się ponad 6 tys. języków. Łączy je funkcja, czyli codzienna komunikacja. Różni natomiast historia. To na nią składają się ludzkie obserwacje, przeżycia i potrzeby, które stanowią o ich indywidualnym charakterze.
Dlatego każdy język świata zawiera słowa, które nie występują w innych językach. I choć z reguły potrafimy wyjaśnić znaczenie takich perełek, nie jesteśmy w stanie ich bezpośrednio przełożyć. Czy przychodzi Ci do głowy jeden wyraz oznaczający oddawanie się pracy całym sobą, z pasją i radością? Być może powiedzielibyśmy, że „wkładamy w coś całe serce”, tak jak Anglicy, którzy mówią to put your heart and soul into something, ale Grecy całą kwintesencję tego wyrażenia zawierają w jednym słowie: μεράκι (meraki).
Nieprzetłumaczalne słowa są dowodem na różnorodność kulturową, ale także geograficzną, klimatyczną, historyczną, religijną, a nawet kulinarną. Ponadto podkreślają różnice w naszym usposobieniu i poczuciu humoru. Takich językowych wizytówek, których nie sposób przetłumaczyć, jest tak wiele, że musieliśmy się nieźle natrudzić, by ograniczyć się do ulubionej siódemki. Oto ona:
Językowe wizytówki – zwroty, które doskonale opisują kulturę i kraj, z którego pochodzą
1. Abbiocco (włoski)
Rzeczownik: znużenie po posiłku
Każdemu zdarza się odczuwać błogą senność po posiłku. Ale Włosi poszli o krok dalej, utrwalając to odczucie w jednym słowie. Kiedy udajesz się na poobiednią drzemkę, ucinasz sobie abbiocco (avere l’abbiocco).
2. Desenrascanço (portugalski)
Rzeczownik: umiejętność wymyślania rozwiązań na poczekaniu
Desenrascanço to obowiązkowa strategia każdego szanującego się praktyka prokrastynacji. Uskuteczniając ją, nie tylko rozwiążesz problem lub wykonasz zadanie, ale zrobisz to kompletnie ad hoc, bez przygotowania i obmyślania planu. To taka metoda na MacGyvera. Nieważne, w jakich opałach jesteś, by się z nich wydostać, wystarczy Ci spinacz i papierek po gumie do żucia.
3. Hyggelig (duński)
Przymiotnik: przytulny, milutki; intymny; zadowolony
Czy marzysz, by jednym słowem opisać wszystko co przytulne, bezpieczne, komfortowe, przyjazne i troskliwe? Poproś o pomoc Duńczyków. Słowo hyggelig używane jest przez nich tak często, że stało się nieodłączną częścią duńskiej tożsamości.
4. Sobremesa (hiszpański)
Rzeczownik: poobiednia dyskusja przy stole
Hiszpanie znani są z upodobania do wspólnego biesiadowania przy stole. Ale posiłek nie jest dla nich wyłącznie pretekstem do napełnienia żołądka. Kiedy zostajesz przy wspólnym stole po obiedzie, by rozkoszować się deserem w postaci ożywionych dyskusji, delektujesz się właśnie sobremesa.
5. Utepils (norweski)
Rzeczownik: piwko na świeżym powietrzu
Zanim Norwedzy mogą nacieszyć się cudownym, ale krótkim latem, muszą przetrwać miesiące mroźnej, ciemnej zimy. Dlatego dla nich piwko spożywane na zewnątrz w ciepłych promieniach słońca, znaczy o wiele więcej niż to samo piwko dla innych narodowości.
6. Verschlimmbessern (niemiecki)
Czasownik: pogorszyć coś, próbując to naprawić
Każdy z nas to zna. Pojawia się błahy problem, próbujemy go naprawić, a w rezultacie tylko pogarszamy sprawę. Przebita dętka w rowerze, której naprawa kończy się zepsutym kołem? Reinstalacja Windowsa na laptopie, po której nasz sprzęt za każdym razem spowalnia przy starcie systemu? No i nie wchodźmy nawet na temat samodzielnego golenia głowy i przycinania grzywki!
7. Yakamoz (turecki) and Mångata (szwedzki)
Rzeczownik: odbicie księżyca w wodzie
Niezależnie od języków, jakie znamy, od czasu do czasu każdy z nas zachwyca się blaskiem księżyca odbitym w tafli wody. Jednak nie sposób oddać tego zjawiska jednym słowem. No chyba, że mówimy po szwedzku lub turecku. Szwedzkie słowo mångata oznacza dosłownie „księżyc-drogę”, poetycko oddając urok tego cudu.
W języku tureckim istnieje także podobny wyraz, gümüşservi, jednak nie jest on powszechny. O wiele częściej używa się słowa yamakoz, określającego dowolne światło odbite w tafli wody, a także blask łusek ryby.