Jak chronić naszą planetę to pytanie, które zadają sobie nie tylko uznani eksperci. Ale przez moment skupmy się właśnie na nich. Światowa Organizacja Meteorologiczna to instytucja, która od kilku dekad uważnie przygląda się zmianom klimatu. Niedawno opublikowała raport “United in science”, który podsumowuje to, o czym część z nas wie już od dawna. Tempo towarzyszące zmianom klimatu powoduje, że żywioły takie jak powodzie, susze czy pożary sieją spustoszenie na niespotykaną dotąd skalę.
Twórcy raportu przewidują, że w przeciągu 4 lat średnia temperatura na Ziemi może wzrosnąć jednego roku nawet o 1,5 stopnia Celsjusza w stosunku do wartości odnotowywanych przed rewolucją przemysłową. I choć niektórym ten z pozoru mało znaczący wzrost mówi niewiele, to już relacje z pożarów w Australii, powodzi w Niemczech i suszy w Kanadzie budzą grozę, popychając do działań na rzecz ratowania planety. Tylko jak chronić naszą planetę i od czego zacząć? Recyclingu? Fleksitarianizmu? Walki z mikroplastkiem?
Rosnąca świadomość na temat zagrożeń wynikających z ocieplenia klimatu, a także sposobów, by im przeciwdziałać, niewątpliwie wpływa także na nasz język, zaopatrując go w nowe zwroty. Niektóre pojęcia, jak wspomniany fleksitarianizm, dopiero nabierają rozgłosu. Inne, jak recykling, na dobre weszły do codziennego użytku. Ponadto istnieje szereg terminów, które wciąż nie doczekały się polskich ekwiwalentów, co skutecznie utrudnia ich zrozumienie.
Poniższy glosariusz nie odpowiada na pytanie, jak postępować, by zapobiec zmianom klimatu. Za to wyjaśnia pojęcia związane z ochroną Ziemi, by z pełną świadomością podejmować decyzje, które się z nią wiążą. Zapraszamy do lektury!
bio– pod pojęciem bio kryje się najczęściej naturalny lub ekologiczny produkt, czyli taki, którego wytworzenie nie obciążyło środowiska, np. poprzez użycie środków chemicznych czy tworzyw sztucznych.
carbon footprint (ślad węglowy) – to suma gazów cieplarnianych emitowana w wyniku produkcji i konsumpcji towarów oraz usług. Termin został ukuty w celu obliczenia, na ile pojedyncza osoba, zakład produkcyjny czy konkretny sektor gospodarki przyczyniają się do emisji gazów, a tym samym zanieczyszczenia środowiska. Masz na sobie ulubiony T-shirt, popijasz poranną kawę i siedzisz na balkonie ulubionego hotelu? Sprawdź, ile dwutlenku udało Ci się wyemitować do atmosfery.
fleksitarianizm – to okazjonalne spożywanie mięsa, na przykład podczas wizyty w restauracji lub rodzinnej uroczystości.
mikroplastik – a właściwie cząsteczki tworzyw sztucznych, w tym plastiku, o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów. Warto jednak zaznaczyć, że mikroplastik może być także niezauważalny dla ludzkiego oka z uwagi na mikroskopijne rozmiary. Jak trafia do środowiska? Między innymi w wyniku prania poliestrowych ubrań, rozkładu tworzyw sztucznych w glebie i wodzie czy ścierania opon samochodowych podczas jazdy. Mikroplastik jest wszędzie, nawet w powietrzu, którym oddychamy. Nie wiadomo jeszcze, jakie konsekwencje niesie za sobą jego absorpcja przez człowieka.
4R/5R & 6R – to czynności, które możesz wykonywać z myślą o chronie planety:
- Refuse – odmawiaj plastikowej siatki w sklepie, słomki w barze, a także odmawiaj sobie, kiedy myślisz o nowych rzeczach, podczas gdy stare wciąż nadają się do użytkowania.
- Reduce – ograniczaj zużycie wody i prądu, a także ograniczaj zachcianki i nie kupuj rzeczy, które mogą okazać się nieprzydatne. Wreszcie ograniczaj produkcję śmieci w Twoim domu.
- Reuse – używaj na nowo, nie wyrzucaj. Zaszyj dziurę, zamaskuj rysę, wykaż się kreatywnością, by w stare przedmioty wpuścić nowe życie.
- Repurpose – zmieniaj przeznaczenie, jeśli nie chcesz lub nie możesz używać konkretnego przedmiotu w dotychczasowy sposób. Internet kipi od filmików, prezentujących proste triki, by z butelki zrobić doniczkę, a z korka do wina podkładki pod nogi od krzesła.
- Recycle – segreguj odpadami w taki sposób, by wzięły udział w procesie tworzenia nowych przedmiotów. Nie wiesz, od czego zacząć? Skorzystaj z dostępnych przeglądarek śmieci. Wystarczy, że wpiszesz nazwę rzeczy, której chcesz się pozbyć, by odkryć sposób, w jaki możesz ją zutylizować. Oto jedna z nich.
- Rot – kompostuj, czyli roślinne odpady wyrzucaj do przeznaczonego w tym celu pojemnika.
organic food – to żywność wyprodukowana przy użyciu minimalnej bądź zerowej ilości środków chemicznych, w tym nawozów, pestycydów i artykułów do hodowli zwierząt.
upcycle – ponowne przetworzenie materiału bądź produktu, które sprawia, że ich wartość wzrasta w stosunku do stanu pierwotnego. Jednym z trendów jest upcykling starych mebli, które po renowacji nabierają większej wartości.
sustainable (materials) – to zrównoważone materiały, których wytworzenie bądź zgromadzenie nie obciąża środowiska, np. materiały pochodzące z odnawialnych źródeł lub materiały pochodzące z recyklingu. W wypadku uprawy materiałów, które uznaje się za zrównoważone (np. bambus, łodygi i liście roślin uprawnych, korą dębu), stosuje się techniki zbioru, które są przyjazne środowisku.
zero waste (dosł. zero odpadów) – to postawa, która promuje ograniczenie produkcji śmieci i odpadków do minimum, zarówno w kontekście dużych zakładów przemysłowych, jak i małych gospodarstw domowych. Na przykład gotując w duchu zero waste, wykorzystujemy między innymi obierki po owocach i warzywach, a także resztki po niezjedzonych posiłkach.
zrównoważony rozwój – to organizacja gospodarki, ale i gospodarstwa domowego, z myślą o środowisku i przyszłych pokoleniach, które powinny w tym samym stopniu co obecne pokolenie móc zaspokajać wszystkie swoje potrzeby.
Temat ocieplenia klimatu i ochrony środowiska jest bardzo szeroki, a liczba pojęć, które się z nim wiążą, zdecydowanie wykracza poza powyższą listę. Tworząc nasz eco-friendly glosariusz, postanowiliśmy wspomnieć także o produktach, które, ku naszemu zdziwieniu, zawierają plastik. Starania, by ich unikać, także przyczyniają się do ratowania planety. Oto one:
- nawilżane chusteczki
- torebki z herbatą
- gumy do żucia
- jednorazowe kubeczki na kawę lub herbatę
- ubrania zawierające syntetyczne włókna
- gąbki do mycia ciała i naczyń
- paragony z kasy
Firmy produkujące niektóre z powyższych produktów nie są zobligowane do prezentowania pełnego składu materiałów lub pełnej listy składników. W rezultacie mało kto zdaje sobie sprawę z konsekwencji, jakie niesie za sobą ich codzienne używanie.
Jak chronić naszą planetę? Włącz podcast, posłuchaj i działaj
Z pewnością warto edukować się w temacie środowiska. Popularne wśród aktywistów hasło, że nie ma planety B (nawiązujące do stwierdzenia, że jak nie wypali plan A, zawsze jest plan B) dobitnie prezentuje skalę zjawiska, jakim jest ocieplenie klimatu. By wiedzieć więcej na ten temat, polecamy poniższe podcasty. Niektóre z nich są w innych językach, a zatem naukę o środowisku można bez przeszkód połączyć z nauką języka.
- How to save a planet to podcast przygotowany przez dr Ayana Elizabeth Johnson, biolożkę mórz i oceanów, oraz dziennikarza Alexa Blumberga. Prowadzący tłumaczą najważniejsze zagadnienia związane ze środowiskiem i klimatem w przystępny i nierzadko dowcipny sposób.
- Zero waste your life to podcast w języku niemieckim autorstwa Laury Konieczny, która wspólnie z zaproszonymi gośćmi, podejmuje bardzo aktualne tematy, np. jak znaleźć pracę, która jest eco friendly, i jak prowadzić dom zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
- Zielony podcast to audycje byłego dziennikarza Polskiego Radia, Krzysztofa Rzymana, który przybliża słuchaczom proste pomysły na bycie i życie w zgodzie ze środowiskiem.