Języki w USA odzwierciedlają różnorodność wśród mieszkańców Stanów Zjednoczonych. Dlatego mówi się o nich jako o tyglu narodów, w którym mieszają się niezliczone kultury i narodowości. Jimmy Carter wolał jednak nieco inne określenie. Jak mawiał:
Czy nazwiemy je tyglem, czy mozaiką, USA na pewno cechuje znaczna różnorodność kulturowa wyrażona chociażby w zawrotnej liczbie języków, jakimi posługują się ich obywatele. Zgodnie z raportem amerykańskiego Biura Cenzusowego z 2015 roku mieszkańcy Stanów Zjednoczonych posługiwali się co najmniej 350 językami. Które z nich są najpowszechniejsze? Jakie wpływy i zależności zauważymy, przyglądając się geografii USA? Oto lista najpopularniejszych języków w Stanach Zjednoczonych pod względem liczby ich użytkowników.
Najpopularniejsze języki w USA
1. Angielski
Chociaż fakt, że angielski jest najczęściej używanym językiem w Stanach, raczej nikogo nie dziwi, nie każdy wie, że nie jest on językiem urzędowym – USA nie mają bowiem języka oficjalnego. Temat ten już od lat wzbudza ogromne emocje wśród Amerykanów. Zwolennicy ustanowienia angielskiego językiem urzędowym utożsamiają się zazwyczaj z konserwatywnymi wartościami. Ich przeciwnicy zwykle prezentują bardziej lewicowe poglądy i opowiadają się za polityką imigracyjną. Chociaż na poziomie federalnym USA nie mają języka urzędowego, ponad połowa z 50 stanów uznała angielski za oficjalnie obowiązujący.
Niezależnie od swojego statusu amerykański angielski używany jest przez ogromną część społeczeństwa USA. Cechuje się on jednak taką różnorodnością dialektów, że zdaje się, jakby w każdym zakątku Stanów ludzie mówili zupełnie inaczej.
Robert Delaney, jeden z pracowników naukowych Long Island University, stworzył mapę dialektów dzielącą Stany na 24 regiony. Takie zróżnicowanie w obrębie jednego języka jest imponujące, zwłaszcza że mowa tu wyłącznie o wariantach występujących w jednym kraju, bez uwzględnienia odmian angielskiego w pozostałych częściach świata. Dzięki tym różnicom wiesz, że jeśli Amerykanin zaprasza Cię na kwafee, zapewne jest nowojorczykiem, z kolei jeżeli wtrąca co chwilę y’all, ain’t, czy howdie, prawdopodobnie masz do czynienia z rodowitym Teksańczykiem. Różnice w gramatyce, słownictwie i wymowie są w amerykańskim angielskim tak wyraźne, że każdy region wydaje się być niezależnym krajem.
2. Hiszpański
Osób posługujących się hiszpańskim jest w Stanach znacznie mniej niż tych mówiących po angielsku, ale grupa hiszpańskojęzycznych obywateli USA błyskawicznie się powiększa. Według danych Pew Reseach Center tylko w latach 1980-2013 ich liczba wzrosła o 233%! Stany Zjednoczone są drugim krajem na świecie (po Meksyku) z największą populacją osób mówiących po hiszpańsku. Jest ich tu więcej niż w samej Hiszpanii.
Hiszpański jest wszędzie, a jego wpływy słychać zarówno w latynoskich enklawach, jak i codziennym języku przeciętnego Amerykanina. Latynosi obecni są we wszystkich stanach. Najwięcej z nich osiedliło się w wielkich metropoliach, takich jak Nowy Jork, Los Angeles czy Miami. Wiele osób o latynoskich korzeniach zamieszkuje również tzw. region Southwest obejmujący kilka stanów na południowym zachodzie USA. Czasami nazywa się go nawet El Norte, ponieważ znaczna jego część, tj. Kalifornia, Arizona, Nowy Meksyk i Teksas, do 1848 roku należała do północnej części Meksyku.
Jeśli chodzi o język, hiszpańskie zwroty na co dzień goszczą w słowniku każdego Amerykanina. Trend ten jest najbardziej widoczny w nazwach geograficznych takich jak San Francisco, Nevada czy El Paso.
3. Chiński (wszystkie grupy, łącznie z mandaryńskim, kantońskim i innymi)
Chociaż pomiędzy liczbą użytkowników hiszpańskiego a chińskiego w USA istnieje istna przepaść, to i tak Stany mogą poszczycić się olbrzymią społecznością chińskojęzyczną.
Znaczący przyrost populacji Chińczyków nastąpił przede wszystkim w XIX wieku, kiedy wielu z nich przyjechało do Kalifornii na fali gorączki złota, podążając śladami rodowitych Amerykanów. Pozostawili po sobie bogatą spuściznę, której wpływy z łatwością odnajdziemy w olbrzymich dzielnicach zamieszkałych przez Amerykanów chińskiego pochodzenia – słynnych Chinatown – jakich pełno jest w tutejszych miastach. W samym Nowym Jorku znajduje się dwanaście takich enklaw. Miasto jest też największym poza Azją skupiskiem ludności chińskiego pochodzenia. Z kolei pamiątką po gorączce złota jest najstarsze amerykańskie Chinatown, mieszczące się w San Francisco.
Najwięcej Amerykanów chińskiego pochodzenia mieszka w Kalifornii. Drugim stanem pod względem ich liczebności jest Nowy Jork, a następnie Teksas.
4. Francuski i kreolski (w tym patois i cajuński)
Jeżeli weźmiemy pod uwagę kreolski z Luizjany, łączący język francuski z elementami dialektów afrykańskich, francuski zajmie czwarte miejsce pod względem popularności w USA. Jego źródeł w Stanach należy dopatrywać się w XVII wieku. W 1699 roku Francuzi przejęli kontrolę nad terytorium Luizjany, narzucając miejscowym swój język i zwyczaje. Na tym olbrzymim obszarze mieszały się zatem wpływy kilku kultur i warstw społecznych. Mieszkali tu zarówno francuscy i hiszpańscy kolonizatorzy, rdzenni Amerykanie, jak i niewolnicy oraz wyzwoleni niewolnicy.
Po zakupie Luizjany przez Stany Zjednoczone w 1803 roku liczba niewolników sprowadzanych z Afryki do stanu drastycznie wzrosła. Właśnie wtedy lokalny francuski wzbogacił się o wpływy języków zachodnioafrykańskich. W ten sposób powstał nowy wariant francuskiego, kreolski, którym nadal posługuje się wielu mieszkańców Luizjany, zwłaszcza w Nowym Orleanie.
Dzisiaj większość francuskojęzycznych Amerykanów używa standardowej wersji języka. Posługuje się nią około 1,3 miliona ludzi. Dla porównania po kreolsku mówi niewiele ponad 700 tysięcy osób. Podobnie jak hiszpański, francuski również wywarł spory wpływ na amerykański angielski. Obecny jest w angielskich słowach omelette, decor czy ballet, które bez problemu zrozumie każdy Polak.
5. Tagalski
Chociaż nasz kolejny język na liście jest bardzo popularny w Stanach, zapewne niewiele osób miało z nim wcześniej do czynienia. Tagalskim (lub tagalog) posługują się mieszkańcy Filipin, a jego zestandaryzowana wersja, filipino, jest jednym z urzędowych języków tego kraju.
43% filipińskiej populacji Stanów mieszka w Kalifornii. Znaczna część Filipińczyków osiedliła się także na Hawajach oraz w Nowym Jorku. Migrację w tym kierunku ułatwiło im przyłączenie wysp do Stanów Zjednoczonych w 1899 roku, w wyniku czego stali się de facto obywatelami amerykańskimi. Na początku XX wieku wielu Filipińczyków przybyło do USA, aby podjąć pracę na polach uprawnych w Kalifornii i na Hawajach. Kolejna fala imigracji z Filipin miała miejsce w latach 1960-2013. Złożył się na nią szereg czynników; Filipińczycy przyjeżdżali do Stanów przede wszystkim, aby się kształcić i znaleźć lepiej płatną pracę. Dodatkowo rząd Filipin zachęcał swoich obywateli do emigracji.
6. Wietnamski
Wietnamczycy w USA prawie dorównują liczbą filipińskim Amerykanom. Po wojnie wietnamskiej wielu z nich otrzymało tutaj azyl polityczny. W latach 2000-2014 ponad 300 tysięcy ich rodaków przybyło do Stanów, aby dołączyć do swoich rodzin.
39% osób pochodzenia wietnamskiego mieszka w Kalifornii, a 13% zamieszkuje Teksas. Wietnamscy imigranci tworzą bardzo skoncentrowane skupiska. Między 2010 a 2014 rokiem aż jedna trzecia z nich mieszkała w obrębie jednej z trzech metropolii: Los Angeles, San Jose i Houston.
Nasza lista przedstawia zaledwie ułamek wszystkich języków, jakimi posługują się współcześni mieszkańcy USA. Są to jednak przykłady dialektów, kultur i grup etnicznych, które miały znaczący wpływ na geografię, kulturę i bogactwo językowe Stanów Zjednoczonych – przy czym „piękna mozaika” USA nieustannie się powiększa.
Języki w USA to zagadnienie, które przypadło Ci do gustu? W takim razie sprawdź poniższe artykuły: