Ludzie dorastający w państwach, gdzie obowiązuje jeden język urzędowy, często postrzegają naukę drugiego języka jako fascynującą podróż poza granice swojej kultury. Jednak dla niektórych osób władanie dwoma lub trzema językami jest nieodłączną częścią codzienności. Nierzadko są to członkowie niewielkich społeczności, kultywujących rdzenne tradycje i lokalne dialekty. Poniżej odkryjesz wielojęzyczne państwa, które na swoim obszarze mieszczą nawet kilkaset różnych języków
Przygotowując naszą listę, nie kierowaliśmy się po prostu liczbą języków, w jakich mówią mieszkańcy danego państwa. W takim ujęciu niezaprzeczalnie znalazłyby się na niej Stany Zjednoczone, w których występuje ponad 400 języków. Zamiast tego uwzględniliśmy państwa, w których wielojęzyczność jest częścią tożsamości społecznej, gdzie płynne przechodzenie między językami w zależności od miejsca i sytuacji jest rzeczą całkowicie naturalną.
Wielojęzyczne państwa na świecie
Luksemburg
Zacznijmy od Europy. Moglibyśmy wspomnieć o Szwajcarii, w której obowiązują cztery języki urzędowe, czy Belgii, gdzie trzy języki urzędowe. Jednak podobnie, jak w państwach monojęzycznych, także i tam znajdziemy olbrzymie skupiska osób porozumiewających się w jednym języku w obrębie stosunkowo zamkniętych społeczności. Co innego Luksemburg. W tym maleńkim księstwie położonym w samym centrum Europy obowiązują trzy języki urzędowe: francuski, niemiecki i luksemburski. Wydaje się, że to niewiele, ale wszystkie trzy mają równorzędny status, nauczane są w szkole i sporządza się w nich oficjalne dokumenty. Większość rodowitych Luksemburczyków posługuje się nimi płynnie, dlatego śmiało możemy stwierdzić, że żyją w trójjęzycznym społeczeństwie, co jest równie rzadkie, jak ciekawe.
Serbia
Serbia jest jednym z państw byłej Jugosławii. Oficjalnie mówi się w niej po serbsku, ale bogata historia kraju sprawia, że usłyszymy tam także kilka innych języków. Starsze pokolenia nadal mówią po rosyjsku ze względu na radzieckie wpływy sprzed lat. A ponieważ język serbski bardzo przypomina bośniacki, chorwacki i czarnogórski, wszystkie cztery są wzajemnie zrozumiałe. W niektórych regionach, zwłaszcza przygranicznych, usłyszymy także węgierski, rumuński, słowacki czy albański.
W samej prowincji Wojwodina obowiązuje sześć oficjalnych języków: węgierski, serbski, rumuński, chorwacki, słowacki oraz rusiński. A jeśli zawitasz do środkowej Serbii, możliwe, że usłyszysz tam także bułgarski.
W Jugosławii mówiono również po macedońsku i słoweńsku, stąd w Serbii nadal możesz napotkać na osoby posługujące się biegle tymi językami, choć dzisiaj dominują one przede wszystkim na obszarze właściwych sobie krajów.
Angielski jest z kolei obowiązkowo nauczany od wczesnych lat szkolnych. Niemiecki, choć nieobowiązkowy, cieszy się popularnością zwłaszcza wśród serbskich migrantów, którzy często szukają pracy w Austrii.
I jeszcze jedno: w serbskim obowiązują dwa alfabety – cyrylica i łaciński. Niezależnie od tego, który z nich wybierzesz, obowiązuje zasada, że pisze się tak, jak się mówi. Co znacznie ułatwia czytanie oraz naukę języka.
RPA
Wraz z końcem apartheidu w RPA zerwano z przekonaniem, że języków urzędowych może być za dużo. Obecnie mamy ich tam aż 11! Ale trzeba przyznać, że przez wieki w RPA dominowały języki afrikaans (będący pochodną niderlandzkiego, który w 1652 roku przywieźli tu pierwsi europejscy osadnicy) oraz angielski (język drugiej fali osadników, którzy przypłynęli w 1822 roku). Zresztą na tle innych krajów z kolonialną przeszłością historia tego państwa znacznie się wyróżnia. Podczas gdy gdzie indziej lokalne dialekty były systematycznie wypierane, w RPA na przestrzeni setek pozwalano im spokojnie istnieć. Można wręcz powiedzieć, że kolonizatorzy zachęcali autochtonów, by porozumiewali się w swoich językach. Taka kulturowa segregacja miała „uchronić” stanowiska piastowane przez białych przed przejmowaniem przez rdzennych mieszkańców. Brak znajomości angielskiego dla wielu rdzennych grup oznaczał całkowitą izolację. Bariera językowa przez stulecia blokowała dostęp do demokratycznych praw milionom osób.
Kiedy apartheid ostatecznie się zakończył, miano urzędowych przyznano językom takim jak: ndebele, północny sotho, sotho, swazi, tsonga, tswana, venda, xhosa oraz zulu. W tak zróżnicowanym językowo kraju jak RPA większość mieszkańców porozumiewa się w więcej niż jednym języku.
Rosja
Zajmująca dwa kontynenty i obejmująca ponad 20 republik Rosja charakteryzuje się olbrzymią językową różnorodnością. W poszczególnych republikach obowiązują następujące języki urzędowe: adygejski, baszkirski, inguski, kabardyjski, bałkarski, tatarski, kałmucki, czerkieski, abazyński, karaczajski, nogajski, maryjski, mordwiński, komi, osetyjski, udmurcki, czeczeński oraz czuwaski. Jednak ogólnonarodowym językiem pozostaje rosyjski, dlatego o ile tylko znasz kilka rosyjskich zwrotów, spokojnie poradzisz sobie w tym olbrzymim państwie.
Indonezja
Położenie Indonezji z pewnością wpływa na językową różnorodność tego kraju. Państwo złożone z ponad 18 000 wysp (z których tylko 922 jest zamieszkanych) słynie ze swojej wielojęzyczności. Nawet w obrębie jednej wyspy zdarza się, że mieszkańcy mówią odmiennymi językami. Nie zmienia tego nawet fakt, że język bahasa Indonesia, wywodzący się z potocznego dialektu malezyjskiego, w latach 30-tych otrzymał miano oficjalnego i obecnie jest nauczany w szkołach w całym kraju. Jest pierwszym językiem dla około 20 milionów osób, a 140 milionów ludzi posługuje się nim jako drugim. Indonezję zamieszkuje 240 milionów mieszkańców należących do przeróżnych grup etnicznych. Łącznie posługują się ponad 725 językami. Wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem w coraz bardziej zglobalizowanym świecie.
Indie
Wielojęzyczne państwa i dyskusja na ich temat musi otrzeć się o Indie. Ciężko natrafić na wiarygodne dane o językach używanych w tym kraju. Jedno jest pewne – ich liczba jest ogromna. Konstytucja uznaje oficjalnie 22 z nich, w tym bengali, punjabi, hindi oraz język tamilski. Język hindi zapisany pismem dewanagari został uznany za oficjalny język Rządu Indii, dorównując statusem angielskiemu. Językiem brytyjskich kolonizatorów posługuje się płynnie 90 milionów osób, zazwyczaj reprezentujących lepiej wykształcone i bardziej uprzywilejowane grupy społeczne. Hindi zna około 40% obywateli, z których większość zamieszkuje tereny północne i środkowe. Jednak w Indiach nie znajdziemy jednego języka narodowego.
W spisie powszechnym z 1961 roku uwzględniono 1652 języki ojczyste. Czy brano pod uwagę tylko języki, czy także dialekty – nie wiadomo. Żeby jeszcze bardziej skomplikować sprawę, wiele z osób biorących udział w spisie wskazało na język, którym się nie posługują. W niektórych przypadkach mylono też nazwę języka z nazwą swojej kasty.
Cenzus z 2001 roku wskazuje na 122 języków głównych oraz 1599 innych języków, w tym dialektów. Jednak nowsze i być może bardziej wiarygodne badania potwierdzają 780 języków i sugerują istnienie 100 kolejnych. Niezależnie od tego, które z tych liczb mówią prawdę, badania prowadzone przez niezależne organizacje ostrzegają, że w ciągu ostatnich 50 lat w Indiach wymarło 220 języków. Do tego należy doliczyć 150 kolejnych języków skazanych na wymarcie w ciągu kolejnych 50 lat.
Papua Nowa Gwinea
Ciężko powiedzieć, czy tytuł najbardziej zróżnicowanego kraju pod względem języków to wyróżnienie czy bardziej przekleństwo. Tak czy owak, Papua Nowa Gwinea dzierży go z wyjątkową gracją. W kraju, którego całkowita liczba mieszkańców (w większości zorganizowanych w ramach plemion) nie przekracza siedmiu milionów, mówi się ponad 850 językami. Niestety, większością z nich posługuje się mniej niż tysiąc osób, co skazuje je na wymarcie. Proces degradacji językowej postępuje z uwagi na wpływy angielskiego oraz kreolskiego języka tok pisin bazującego na angielskim. Pozostałymi językami urzędowymi są hiri motu oraz papuaski język migowy. Ten ostatni otrzymał miano oficjalnego w 2015 roku.
Wielojęzyczne państwa na świecie przykuły Twoją uwagę? Sprawdź poniższe artykuły, by odkryć jeszcze więcej ciekawostek na temat języków: