Niektóre metropolie to skupiska akcentów, dialektów i języków z całego świata, które z upływem czasu mieszają się ze sobą, tworząc nierzadko nowe odmiany. Brytyjska stolica jest na to najlepszym dowodem. Gęsto zaludnione dzielnice Londynu charakteryzują się własnymi odmianami angielskiego, a jedna z nich stała się miejscem narodzin cockney, dialektu i akcentu, któremu przyjrzymy się poniżej.
Na przestrzeni wieków cockney stał się cechą charakterystyczną londyńskiej klasy robotniczej, zamieszkałej głównie we wschodniej części miasta, czyli East End. Niegdyś meldunek w pobliżu kościoła St. Mary-le-Bow dawał niemal stuprocentową pewność sąsiedztwa z osobą posługującą się cockney. Dlatego o jego użytkownikach mówiono, że „urodzili się przy dźwiękach dzwonów kościoła – Bow Bells”. Dziś cockney da się usłyszeć także w wielu innych miejscach, nie tylko brytyjskiej stolicy.
Pochodzenie cockney
Trudno powiedzieć, kiedy dokładnie narodził się cockney, bo rozwijał się przez kilka wieków. Słowo „cockney” było używane już w XIV wieku, ale początkowo odnosiło się do jajka (tak jak słowo „cock” do koguta). W wyniku językowej transformacji, na początku XVI wieku „cockney” zaczęto stosować w odniesieniu do mieszkańców miast. I był to zwrot raczej obraźliwy. Chodziło o to, że byli oni rzekomo mniej odważni niż mieszkańcy wsi. Ostatecznie słowo przylgnęło do londyńczyków z East Endu i tak zostało po dziś dzień.
Wśród akcentów, które miały wpływ na cockney, można wyróżnić akcent z Essex i z pozostałych dzielnic Londynu. Z kolei jako dialekt został wzbogacony o słowa między innymi z języków jidysz i romskiego. Jednak jedną z najbardziej rozpoznawalnych cech cockney jest jego rymowana forma, która zaczęła się tworzyć w połowie XIX wieku. Początkowo rymami posługiwali się podróżujący komiwojażerowie, reklamując na ulicach swoje towary. Istnieje kilka teorii, dlaczego zdecydowali się mówić w taki sposób. Może chcieli przykuć uwagę przechodniów i zdobyć przewagę nad konkurencją? Inna teoria głosi, że chodziło raczej o zmylenie klientów, którzy – oszołomieni i niepewni – łatwiej rozstawali się z gotówką. Plotka głosi, że ta sama sztuczka działała również na policjantów, gdy zdarzyło im się przyłapać komiwojażerów na mniej legalnych działaniach.
W dzisiejszych czasach raczej nie spotyka się londyńczyków mówiących wyłącznie rymami. Jednak niektórzy mieszkańcy brytyjskiej stolicy wciąż ich używają w konkretnych sytuacjach.
Jak mówić z akcentem cockney
Pierwszym krokiem do opanowania akcentu jest poznanie charakterystycznych dla niego dźwięków. I tak cockney zastępuje „th” w słowach takich jak „think” głoską „F”. Typowe jest również pomijanie dźwięku „H” w słowach takich jak hospital („szpital”) lub holiday („wakacje”).
Użytkownicy cockney są dumni ze skojarzeń jakie budzi ich akcent i dialekt. Jednym z nich jest otwartość wobec innych, którą można usłyszeć już w powitaniu Awite mate! („Jak się masz przyjacielu?”).
Niektóre próby, by nauczyć się cockney, kończą się klęską. Dlatego ukuto pojęcie „mockney” (od mock, czyli „przedrzeźniać”), które opisuje starania nieudolnych naśladowców. Opanowanie akcentu ze wschodniego Londynu wymaga bowiem bardzo dobrego ucha i wielu ćwiczeń.
Obowiązkowe rymy
Załóżmy, że idziesz jedną z ulic angielskiej metropolii, a przypadkowy nieznajomy podchodzi do Ciebie i zadaje następujące pytanie: Fancy a Britney in the nuclear, me old china? Co w dosłownym tłumaczeniu brzmiałoby mniej więcej tak: „Masz ochotę na Britney w okręcie podwodnym z napędem jądrowym, moja stara porcelano”? Po tym wstępie, nieznajomy kontynuuje wesoło o gradzie i deszczu, żabach i ropuchach, jabłkach i gruszkach… Ty uśmiechasz się i uprzejmie kiwasz głową, nie mając pojęcia, o czym mówi. A zanim się zorientujesz, stoisz samotnie na ulicy, ściskając pudło z połamaną używaną zastawą, która kosztowała cię 20 funtów. Co tu się właściwie wydarzyło? Rymy cockney, ot co!
Jak się zapewne domyślasz, rymy zastępują konkretne słowa. Nuclear sub, na przykład, to po prostu pub. Britney to oczywiście Britney Spears. Ta zaś rymuje się z beers („piwami”). Więc Twój nowy kumpel ze Wschodniego Londynu nie pytał, czy masz ochotę na odważne karaoke w środkach transportu wojskowego. Zapraszał cię raczej do pubu na piwo. A old china? Nie ma to nic wspólnego z naczyniami. Po prostu china plate (porcelanowy talerz) rymuje się z mate (kumpel).
Przykłady wyrażeń typowych dla cockney
Część osób zakłada, że wystarczy wpleść w wypowiedź apples and pears, by wtopić się w tłum gości okupujących puby na East Endzie. Nic bardziej mylnego! Cockney to sztuka, którą nie łatwo opanować.
Jak to zrobić? Po pierwsze, ograniczaj się tylko do pierwszej części wyrażenia, która ma się rymować. Brzmi skomplikowanie? Zobacz to na przykładach:
I want to rabbit with you in the nuclear. (Dosłownie: Chcę z tobą królikować w jądrowym.)
Tłumaczenie I want to talk with you in the pub. (Chcę z tobą porozmawiać w pubie.)
Jak to odkodować:
- Rabbit (and pork) = Talk. [Królik (i wieprzowina) = rozmawiać]
- Nuclear (sub) = Pub. [Okręt podwodny) z napędem jądrowym = Pub]
Fancy a butcher’s? (Dosłownie: Masz ochotę na rzeźnika?)
Tłumaczenie Want to take a look? [Chcesz rzucić okiem?]
Jak to odkodować:
- Butcher’s (hook) = Look. [Rzeźnicki (hak) = Patrzeć]
Babbel rang me on the dog. (Dosłownie: Babbel zadzwoniła do mnie na psa.)
Tłumaczenie Babbel rang me on the phone. [Babbel zadzwoniła na mój telefon.]
Jak to odkodować:
- Dog (and bone) = Phone. [Pies (i kość) = telefon]
Odkryj ciekawostki na temat kultury i zwyczajów panujących w Wielkiej Brytanii: