Nawet po niezliczonych lekcjach hiszpańskiego w szkole i na studiach, a także mimo autokorekty w smartfonach, wielu z nas wciąż popełnia podstawowe błędy. Hiszpańska ortografia zastawia pułapki na uczących się języka, dlatego rozprawiam się tu z 10 upiornymi problemami i wyjaśniam, jak poprawnie pisze się te słowa.
Hiszpańska ortografia i jej najstraszniejsze przypadki
1. Przedrostek super–
To jeden z przedrostków, których my, milenialsi, używamy w hiszpańskim najczęściej. Jeśli coś jest śmiertelnie nudne, to jest to superaburrido („supernudne”). Jeśli coś wydaje się nam genialne, to jest superbien („superdobre”). Jeśli wręcz brak nam słów, coś jest superfuerte („supermocne”). Ten przedrostek łączy się bezpośrednio z opisywanym wyrazem, bez tyldy ( ~ ), dywizu ( – ) czy spacji. Uwaga, tylko w wypadku nieformalnego określenia supermarketu używamy akcentu ( ˊ ):
- Voy al súper. (Idę do supermarketu.)
2. Solo
Z kolei solo piszemy bez akcentu. Real Academia Española, instytucja ustanawiająca zasady obowiązujące w hiszpańskim, już w 2010 roku uznała, że słowo to zapisujemy w tej formie. Także zaimki wskazujące ese, este i aquel piszemy bez akcentu. Tym z nas, którym nieobca jest nostalgia, trudno to zaakceptować, ale zalecenie jest jednoznaczne: tych słów nigdy nie piszemy z akcentem.
3. Tú kontra tu
Świetnie wyjaśnił to Ross w jednym z odcinków „Przyjaciół”: Tú z akcentem to zaimek osobowy. A bez – to zaimek dzierżawczy. Tú odnosi się do osoby, z którą rozmawiamy, z kolei tu do czegoś, co należy do tej osoby.
- ¿Tú vas en metro o en tu bici? (A ty pojedziesz metrem czy swoim rowerem?)
4. Sí kontra si
Jeśli si jest spójnikiem (Si fuera rica… -– Gdybym była bogata…) albo oznacza dźwięk w muzyce, pisze się go bez akcentu. Jeśli natomiast mamy do czynienia z zaimkiem osobowym (A sí misma… – Sobie samej) lub potwierdzeniem (Sí, claro. – Tak, oczywiście), piszemy je z akcentem. Na przykład:
- ¿Vienes esta noche a la fiesta? (Przyjdziesz wieczorem na imprezę?)
- Sí, claro. (Tak, oczywiście.
- No te creo. (Nie wierzę ci.)
- ¡Que sí voy! (No tak, przyjdę!)
5. Ti
W przeciwieństwie do zaimka osobowego mí, ti nigdy nie pisze się z akcentem. Powód jest prosty i logiczny. Tego zaimka osobowego nie można pomylić ani z zaimkiem dzierżawczym (podczas gdy mí można pomylić z zaimkiem dzierżawczym mi) ani z żadnym innym słowem. Więc nie pisz już ti z akcentem, rozprawiając się z tym błędem raz na zawsze.
6. Aún kontra aun
Aún pisze się z akcentem, gdy można je zastąpić słowem todavía, czyli „nadal”, natomiast bez akcentu piszemy, gdy oznacza „nawet” lub „chociaż”. Nie bój się, masz jeszcze czas, by pisać poprawnie!
7. Si no kontra sino
Kiedy dwa słowa pisze się razem, a kiedy osobno? Si no jako dwa słowa wyraża warunek.
- ¿Habrá música? Si no, no voy. (Czy będzie tam muzyka? Jeśli nie, nie idę.)
Natomiast sino („ale”, „lecz”) pisze się jako jedno słowo, gdy przeciwstawia się czemuś pozytywnemu coś negatywnego.
- No lo digo yo, sino la RAE. (Nie ja to mówię, tylko Real Academia Española.)
8. Ay, hay, ahí
Ay to wykrzyknik wyrażający konsternację, strach lub ból.
- ¡Ay, qué daño! (Aua, ale zabolało!)
Hay to forma czasownika hallarse („znajdować się”, „przebywać”).
- ¡Hay un perro en la oficina! (W biurze jest pies!)
Ahí to przysłówek miejsca.
- Está ahí mismo, a la vuelta de la esquina. (To jest tam obok, tuż za rogiem.)
9. Echo kontra hecho
Jeśli nie krwawi ci serce podczas czytania zdania: Te hecho de menos („Tęsknię za tobą.”), musisz teraz bardzo uważać. Hecho to imiesłów czasownika hacer („robić”, „czynić”):
- La cena está hecha. (Kolacja jest gotowa.)
Natomiast echo to pierwsza osoba liczby pojedynczej czasownika echar („rzucać”), lecz w tym sformułowania echar de menos oznacza „tęsknić za czymś”. Jak widzisz, tu nie tylko wypada „h”, ale zmienia się też sens całego zdania.
10. Haber kontra a ver
Haber to czasownik oznaczający „znajdować się”, „przebywać”.
- Debe haber alguien. (Ktoś powinien być.)
Natomiast a ver to połączenie przyimka a z czasownikiem ver („widzieć”, „rozumieć”).
- A ver quién hay. (Zobaczmy, kto tam jest.)
Z tego powodu zdanie Haber si quedamos. („Zobaczymy, czy się umówimy.”) jest poważnym błędem. Poprawne sformułowanie to A ver si quedamos.
Oto sztuczka, dzięki której ich nie pomylisz: spróbuj to wyrażenie zastąpić veamos (zobaczmy):
- A ver quién hay. (Veamos quién hay 😉) (Zobaczmy, kto tam jest).
- Debe haber alguien. (Veamos alguien 😧) (Nie widzimy nikogo).
Mam nadzieję, że ten artykuł nie przywołał upiorów ze szkoły, tylko dał Ci trochę radości podczas czytania i pozwolił ostatecznie rozwiać pewne wątpliwości.
Hiszpańska ortografia to zagadnienie, które przykuło Twoją uwagę? W naszym Magazynie znajdziesz także inne teksty, które wyjaśniają problematyczne kwestie: