Jeśli coś kojarzy Ci się z Nowym Orleanem, to prawdopodobnie jest to Mardi Gras (po francusku „tłusty wtorek”). Coroczne święto, w trakcie którego zabawa na ulicach i w barach opanowuje całe miasto. Ale Nowy Orlean to niejedyne miejsce, w którym tańce, hulanki, swawola rozbudzają miejscową ludność i przyciągają tłumy turystów. Jak świętować karnawał z ich mieszkańcami? Odpowiedź znajdziesz poniżej.
Zanim dowiemy się, jak świętować karnawał – odrobina historii
Mardi Gras to tylko jedna z wielu lokalnych tradycji na zakończenie karnawału — tradycji, której początki sięgają jeszcze średniowiecznej Europy. Dla katolików karnawał to czas spotkań i zabawy poprzedzający wielki post, czyli sześć tygodni wstrzemięźliwości trwających od Środy Popielcowej po Wielkanoc. Wiedząc, że przez jakiś czas wszelkie rozrywki będą zakazane, średniowieczni Europejczycy oddawali się hulankom przez cały tydzień poprzedzający okres postny. Samo słowo „karnawał” (a także carnival, carnaval, carnevale, karneval) wywodzi się z łacińskiego carnis („mięso”) w połączeniu z czasownikiem levare („usuwać”), co prawdopodobnie odnosi się do kościelnego zakazu spożywania mięsa w trakcie wielkiego postu. Przygotowując się na ten czas, ludzie zajadali się najbardziej smakowitymi i sycącymi potrawami, jakie można sobie wyobrazić.
Dlatego obchody karnawału na całym świecie charakteryzują się ulicznymi paradami, pochodami i przebierankami. Niemal wszystkie w atmosferze radosnej swawoli, która przez kilka dni w roku wywraca normy społeczne do góry nogami, puszczając płazem pijaństwo, tańce do białego rana i niedyspozycję w pracy.
Zobaczmy zatem, jak świętować karnawał w 6 językach i na dwóch różnych kontentynentach.
Carnaval w Nicei (Francja)
Z francuskojęzycznego wybrzeża Zatoki Meksykańskiej przenieśmy się prosto nad francuskojęzyczne wybrzeże śródziemnomorskie — do portu w Nicei na południu Francji. Podczas gdy większość uroczystości na zakończenie karnawału trwa około tygodnia, w Nicei zabawa trwa aż dwa tygodnie! A uroczystości karnawałowe co roku przyciągają do Nicei ponad milion uczestników.
Chociaż karnawał świętuje się tam od 1294 roku, najbardziej znane tradycyjne uroczystości pochodzą z XIX wieku. W 1830 roku Karol Feliks Sabaudzki (król Sardynii i książę Sabaudii) przybył zimą do miasta wraz ze swoim dworem. Po latach jego sylwetka stała się centralną postacią, wokół której koncentrują się karnawałowe obchody. Król nadal bierze regularny udział w uroczystościach, choć teraz w formie gigantycznej kukły. Co roku można go dostrzec w otoczeniu innych ogromnych postaci, które górują nad głowami tłumów maszerujących ulicami Nicei. Zgodnie z tradycją, przed rozpoczęciem zabawy król przejmuje klucz do miasta. Karnawał kończy się spaleniem jego kukły.
Przydatne słowa i wyrażenia:
- La bataille de fleurs (Bitwa Kwiatowa) — tego dnia przebierańcy jadą ulicami miasta, rzucając kwiaty w stronę uczestników zabawy.
- Les carnavaliers — to tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie. Carnavaliers budują i przystrajają ruchome karnawałowe platformy, które uczestniczą w oficjalnym pochodzie.
Carnevale w Wenecji (Włochy)
Wenecja to miejsce, w którym można doświadczyć ducha tradycyjnych karnawałowych obchodów. Karnawał obchodzi się tam dłużej niż gdziekolwiek indziej. Pierwsze doniesienia o uroczystościach datowane są na 1094 rok. Tradycje ustanowione w Wenecji, takie jak noszenie masek, wpłynęły na obchody karnawału w innych częściach świata.
Podczas ceremonii otwarcia, zwanej Volo dell’Angelo („lot anioła”), królowa piękności lub dowolny celebryta zjeżdża na linie z Campanile di San Marco (dzwonnica bazyliki św. Marka) na pobliski plac (piazza). Kiedy na placu gromadzą się dzikie tłumy, ciężko rozpoznać to miejsce. Za to w niedzielę na Kanale Cannaregio, jednej z głównych dróg wodnych Wenecji, odbywa się słynna parada Corteo Acqueo.
Przydatne słowa i wyrażenia:
- La maschera più bella („najpiękniejsza maska”) — wyróżnienie przyznawane przez jury składające się z projektantów.
- Colombina („mała gołębica”) — archetypiczna postać z ludowej komedii commedia dell’arte, a także rodzaj klasycznej maski karnawałowej, zakrywającej jedynie oczy.
- Galani — słodka karnawałowa przekąska.
Carnaval w Kadyksie (Hiszpania)
Niektóre hiszpańskie miasta hucznie obchodzą karnawałowe uroczystości. Wśród nich Santa Cruz na Teneryfie oraz andaluzyjski Kadyks. Karnawał w Kadyksie, charakteryzujący się poczuciem humoru i prześmiewczymi paradami, obchodzony jest od XVI wieku. Zainspirowany wenecką zabawą, jest to najstarszy karnawał w Hiszpanii. Jego obchody trwają 11 dni. W sobotę każdy obowiązkowo musi się przebrać.
Przydatne słowa i wyrażenia:
- Chirigotas — zespoły muzyczne, które przygotowują i prezentują prześmiewcze piosenki.
- Romanceros — para żartownisiów zabawiających przechodniów dowcipnymi rymowankami.
Notting Hill Carnival w Londynie (Wielka Brytania)
Katolickie święta z reguły nie są praktykowane w kraju, gdzie religia państwowa została wprowadzona w celu odejścia od katolickich praktyk i zwyczajów. Dlatego mieszkańcy Anglii zamiast tańczyć na ulicach podczas Shrove Tuesday, pałaszują naleśniki w ramach rodzinnego obiadu.
Na szczęście imprezową atmosferę karnawału uratowała społeczność karaibskich migrantów mieszkających w Londynie. Wprowadzili własny, zupełnie świecki zwyczaj — letni festiwal uliczny wypełniony dźwiękami reggae i salsy. I tak odbywający się co roku w sierpniu Notting Hill Carnival jest jednym z największych ulicznych karnawałów na świecie. Pierwszy raz zorganizowano go w 1966 roku, ale jego korzenie sięgają wyprawionego w 1959 roku przez imigrantów z Trynidadu i Tobago „karaibskiego karnawału”. Celem wydarzenia było szerzenie świadomości na temat różnorodności wśród mieszkańców Wysp w odpowiedzi na napięte stosunki społeczne w tamtych czasach. Niewątpliwie plan został wykonany. Notting Hill Carnival stał się nieodłącznym elementem kultury brytyjskiej, a w 2006 roku Brytyjczycy okrzyknęli go mianem kultowego święta narodowego.
Przydatne słowa i wyrażenia:
- Mas — skrót od masquerade („maskarada”). Jeśli przebierasz się na karnawał, wówczas powiesz o sobie: „I am playing mas”.
- Bogle — rodzaj tanecznego stylu zapoczątkowanego przez legendę dancehallu, Geralda „Bogle” Levy’ego.
- Liming — jeśli ktoś zapyta Cię podczas karnawału „Do you fancy going for a lime?”, oznacza to, że chce z Tobą spędzić czas.
Kölner Karneval w Kolonii (Niemcy)
Pewnie obecność Niemiec na tej liście jest dla Ciebie sporym zaskoczeniem. No cóż, Kolonia to miasto jak żadne inne w Niemczech. Dzięki hucznym obchodom i paradzie, której trasa obejmuje ponad sześć kilometrów, tutejszy karnawał przyciąga tłumy rodaków i turystów. Der Kölner Karneval znany jest także jako die Fünfte Jahreszeit („piąta pora roku”), być może dlatego, że przygotowania i obchody karnawału trwają łącznie ponad trzy miesiące!
Wszystko zaczyna się od die Narrenzeit („czas głupca”) o jedenastej rano 11 listopada. To wtedy rozpoczynają się przygotowania do karnawału, obchodzonego od XIX wieku. Właściwe uroczystości karnawałowe rozpoczynają się 6 stycznia, a ich koniec następuje dopiero w wieczór poprzedzający Środę Popielcową.
Popularne postaci, które nieodłącznie towarzyszą karnawałowi to dziewica, chłop i książę. Dziewica — zazwyczaj mężczyzna przebrany za kobietę — symbolizuje matkę Kolonię. Chłop — symbol lojalności i odwagi, dzierży klucze do miasta. Z kolei książę jest gwiazdą festiwalu.
Przydatne słowa i wyrażenia:
- Kölle Alaaf! — wyrażenie z kolońskiego dialektu. Ciężko je przetłumaczyć, ale to okrzyk, który nieodłącznie towarzyszy karnawałowym celebracjom.
- der Prinz („książę”) — najważniejszy symbol obchodów.
- Rosenmontag (Różany Poniedziałek) — dzień oficjalnej parady.
Carnaval w Rio de Janeiro, Salvador i Recife (Brazylia)
Nie sposób opowiadać o karnawale, nie wspominając o Brazylii! Ponieważ w lutym Brazylijczycy cieszą się latem, tutejszy karnawał to prawdziwe bachanalia z udziałem niezliczonych tancerek i tancerzy samby odzianych niemal wyłącznie w pióra.
Karnawał w Rio jest prawdopodobnie jednym z najbardziej znanych i największych na świecie. Co roku w jego trakcie około 2 milionów osób bawi się na ulicach miasta. Z kolei jeśli chodzi o liczbę znanych i lubianych osób na metr kwadratowy, Salvador nie ma sobie równych. A parada Galo de Madrugada, czyli „poranny kogut”, w brazylijskim Recife zapisała się jako największa karnawałowa parada w historii. W 2013 roku wzięło w niej udział 2,5 miliona osób.
Brazylijski karnawał wyłonił się z połączenia różnych wpływów kulturowych w kraju. Jego początków (zwłaszcza muzycznych) należy szukać w nieformalnych spotkaniach, jakie w XVIII wieku organizowali brazylijscy niewolnicy, a także we wcześniejszych europejskich tradycjach karnawałowych przywiezionych ze Starego Kontynentu do Rio de Janeiro. Tak jak w Nicei i Kolonii, także tutaj członkowie dworu są nieodłącznym elementem uroczystości. W krajach Ameryki Łacińskiej jest to Król Momo (w Brazylii znany jako Rei Momo, natomiast w hiszpańskojęzycznej części Ameryki — Rey Momo). Karnawał w każdym mieście wyznacza własnego Króla Momo.
Napisana przez Chiquinhę Gonzagę w 1890 roku pieśń Ô Abre Alas („Otwieranie skrzydeł”) była pierwszym utworem skomponowanym specjalnie z okazji karnawału. Karnawał jest najbardziej znanym brazylijskim świętem, które w wyjątkowy sposób celebruje kreatywność, talent oraz radość życia wśród Brazylijczyków.
Przydatne słowa i wyrażenia:
- Sambódromo — długa aleja, którą w trakcie uroczystości przechodzą szkoły samby oraz przejeżdżają platformy z tancerzami.
- Trio elétrico — specjalna ciężarówka wyposażona w olbrzymie sound systemy, na której jadą muzycy.
- Folião — każdy, kto tańczy i celebruje karnawał.
Skoro już wiesz, jak świętować karnawał w różnych zakątkach świata, pora przygotować język z myślą o nadchodzących podróżach: