W tym artykule zajmiemy się jedną z wielu językowych zagwozdek w języku niemieckim, czyli różnicą pomiędzy als i wie.
Podczas gdy niektóre osoby z pełnym przekonaniem stosują wie w każdej możliwej sytuacji, innym jeżą się włosy na głowie na samą myśl o błędnym użyciu tego spójnika. Co wrażliwsi chowają twarz w dłoniach, sycząc: „Mówi się als, nie wie!”
Co mają wspólnego …
Nim omówimy, kiedy należy używać obu spójników, przyjrzyjmy się, co mają ze sobą wspólnego. Otóż als i wie używa się zasadniczo, by porównać ze sobą dwie rzeczy.
… a co je różni?
Spójnika als używamy, gdy porównujemy dwie rzeczy, które różnią się od siebie. Natomiast wie, gdy dwie rzeczy są takie same.
Spójrzmy wspólnie na konkretny przykład: Russisch ist schwerer als Englisch. (Rosyjski jest trudniejszy od angielskiego). To zdanie wyraża różnicę. Zupełnie inaczej wygląda to w tym przykładzie: Dänisch ist genauso leicht zu lernen wie Schwedisch. (Duńskiego można nauczyć się równie łatwo, co szwedzkiego). Tu oba języki są dla rozmówcy łatwe, czyli na takim samym poziomie trudności. Ta zbieżność (podobieństwo) wymaga więc użycia wie.
Krótko mówiąc: najłatwiej zapamiętać, że als stosujemy zawsze po stopniu wyższym, czyli gdy coś jest większe, mniejsze, gorsze, smaczniejsze itp. A także po anders (inaczej), nichts (nic) czy umgekehrt (odwrotnie). Powyższe słowa „podpowiadają”, ze porównywane rzeczy nie są takie same. Na przykład: Anders als bei der letzten Party sind viele Leute gekommen. (Inaczej niż na ostatnią imprezę, [tym razem] przyszło wielu ludzi).
Ale chwileczkę, co z als wie?
Odpowiedź jest równie prosta: als wie NIE istnieje! Bo nic nie może być jednocześnie różne i takie samo. No, może wyjątek stanowi fizyka kwantowa. Ale w standardowym języku takiej konstrukcji się nie używa.
W takim razie ktoś może przypomnieć, że słynny niemiecki poeta, Johann Wolfgang von Goethe, w pierwszej części „Fausta” napisał następujące słowa: Da steh’ ich nun, ich armer Tor! / Und bin so klug als wie zuvor; (Emil Zegadłowicz przełożył je następująco: „cóż? — pozostałem mizernym głupcem! — tyle wiem, ile widziałem.”) Wybitny niemiecki poeta wykorzystał oba spójniki, choć w języku niemieckim owa konstrukcja po prostu nie istnieje. Możliwym wyjaśnieniem użycia tej zbitki jest pochodzenie Goethego. Poeta urodził się w Hesji, gdzie w czasach, gdy opublikowano „Fausta”, rzekomo niektórzy mieszkańcy tego regionu mówili w ten sposób.
Dopiero w 1880 roku sam Konrad Duden, autor najsłynniejszego słownika języka niemieckiego, zajął się ujednoliceniem i ustaleniem niemieckiej ortografii. Przeanalizował także konstrukcję als wie, którą ostatecznie uznał za nieprawidłową. Wnioski Dudena w znacznym stopniu zaakceptowała tak zwana Konferencja Ortograficzna w 1901 roku.
Czyli kiedy używać „als”, a kiedy „wie”? Oto kilka przykładów
Spójnika als używamy, gdy porównywane przez nas rzeczy są różne. Spójnika wie natomiast, gdy rzeczy są takie same.
- Russisch ist schwerer als Englisch. – nierówność.
- Dänisch ist genauso leicht zu lernen wie Schwedisch. – równość.
Idealny sposób na zapamiętanie powyższej zasady: W słowie als litera „l” jest wyższa od litery „a”, a więc występuje w nim widoczna gołym okiem nierówność. W słowie wie wszystkie litery są tej samej wysokości, więc używamy go, gdy porównywane rzeczy są takie same.
Interesujesz się językiem niemieckim? Koniecznie przeczytaj nasz przewodnik po: