Pierwsze liście już opadły, dni stają się coraz krótsze… tak, to jesień puka do naszych drzwi. Oto jesienne słowa z całego świata, które przygotują Cię na nadchodzącą porę roku.
Jesienne słowa z całego świata
1. Calavera (hiszpański)
Znaczenie: dzień martwej czaszki
Uwielbiamy jesień, ponieważ obfituje w uroczystości i wydarzenia takie jak listopadowe święto Día de los Muertos, które jest jednym z naszych ulubionych. Jeśli chodzi o meksykańską celebrację życia i śmierci, to nic nie kojarzy się z tym świętem bardziej niż calaveras, czyli cukrowe czaszki. Składane w ofierze zmarłym, zazwyczaj zrobione są z alfeñique (mieszaniny cukru, gorącej wody i cytryny) lub gliny. Następnie bogato się je zdobi kwiatami, koralikami, piórami, lukrem i innymi dekoracjami.
Przybiera się nimi ofrendas (ołtarze), papierowe rękodzieła i inne dzieła sztuki. I doprawdy są sercem i duszą (dosłownie!) tego osobliwego święta.
2. Conkers (brytyjski angielski)
Znaczenie: tradycyjna dziecięca zabawa z wykorzystaniem kasztanów
Jesień to sezon na kasztany, a w Wielkiej Brytanii jest ich bez liku – na Wyspach znajdziemy prawie pół miliona drzew kasztanowca. Gdy tylko pod koniec września pierwsze kasztany zaczynają spadać z drzew, brytyjskie dzieciaki robią zapasy, przygotowują sznurówki i szykują się do bitwy.
W zabawie, której początki sięgają XIX wieku, uczestniczą dwie osoby, każda ze swoim kasztanem. W twardym kasztanie robią dziurkę, przez którą przewlekają sznurek lub sznurówkę o długości mniej więcej 20 cm. Następnie z obydwu stron zawiązują supełek, tak aby kasztan pozostał w miejscu i… zaczyna się zabawa! Jej uczestnicy na zmianę celują w kasztan przeciwnika, by rozbić go uderzeniem swojego kasztana.
Jeśli podchodzisz do sprawy serio, warto wiedzieć, jak można pomóc szczęściu. Przed zabawą wsadź na chwilę kasztan do piekarnika, zamocz go w occie lub pomaluj lakierem do paznokci — to go utwardzi, a najtwardszy kasztan zawsze wygrywa!
3. Herbstlaubtrittvergnügen (niemiecki)
Znaczenie: przyjemność z szurania liśćmi
Żadna lista jesiennych słów nie byłaby kompletna bez tego uroczego, obszernego niemieckiego wyrazu. W końcu Niemcy są mistrzami rzeczowników złożonych. Herbstlaubtrittvergnügen to rzeczownik, który przywołuje na myśl ciepłe wspomnienia romantycznych spacerów przez park z ukochaną osobą i szurania nogami w szeleszczących, złotych liściach.
Słowo składa się z kilku członów: Herbst (jesień), Laub (liście), Tritt (kopać) oraz Vergnügen (przyjemność). Razem tworzą cokolwiek absurdalny lecz bardzo trafny opis jednej z naszych ulubionych jesiennych czynności.
4. O’ Zapft Is (niemiecki)
Znaczenie: napoczęty!
Na naszej liście nie może oczywiście zabraknąć Oktoberfest. Pomimo nazwy („październikowy festiwal”), ten ludowy festyn typowy dla południowych Niemiec rozpoczyna się we wrześniu. W przeszłości przełożono bowiem datę celebracji, by uczestnicy mogli cieszyć się cieplejszą pogodą.
Długoletni patroni święta zdradzają jednak, że właściwy Oktoberfest zaczyna się, dopiero gdy w namiocie Schottenhamel Burmistrz Monachium odszpuntuje pierwszy keg piwa za pomocą drewnianego młotka. (W 1950 roku Burmistrz Thomas Wimmer musiał uderzyć w keg 19 razy, by wreszcie go napocząć!).
Następnie rozbrzmiewa huk dwunastu petard i rozlegają się gromkie okrzyki O’ Zapft is! W bawarskim dialekcie oznacza to dosłownie „napoczęty” (w odniesieniu do pierwszego kega piwa), co można jednak luźno przetłumaczyć na „Zabawę czas zacząć”!
5. Pumpa (szwedzki)
Znaczenie: dynia
W Szwecji jesień to pora roku pod znakiem dyni. I nie ma to nic wspólnego z Halloween (choć i tutaj to święto powoli się przyjmuje). Na udane dyniowe zbiory udaj się na Olandię, wyspę na wschód od Szwecji kontynentalnej, na tamtejsze święto plonów, Ölands Skördefest.
To ponoć największy i najbardziej popularny festyn plonów w Szwecji. Towarzyszy mu ponad 900 atrakcji, w których co roku bierze udział ponad 200 tys. osób. Największą bohaterką festynu jest bez wątpienia niepozorna dynia. Pękate, dorodne warzywo jest motywem głównym licznych wystaw, zawodów kulinarnych i targów żywności.
Oczywiście znajdziemy tu także konkurs na największą dynię. W 2018 roku zwyciężczyni ważyła, bagatela, 542 kilogramy!
6. Pаспуутица (rosyjski)
Znaczenie: sezon kiepskich dróg
Pаспуутица (wym. rasputica) to jesienne słowo, które przydaje się także wiosną. Obydwie pory roku wiążą się bowiem z zabłoconymi, grząskimi drogami stwarzającymi nie lada niebezpieczeństwo dla kierowców. Zjawisko to było zwłaszcza dokuczliwe na początku XX wieku, kiedy prowizoryczne drogi dochodziły do co najmniej 40% radzieckich wiosek.
Słowo pаспуутица składa się z przedrostka раз („niedokończony”) i słowa путь oznaczającego drogę. Być może istnieje także jakiś związek z niesławnym Rasputinem, którego nazwisko pochodziło zresztą od słowa „rozdroże”, распутье.
7. La Rentrée (francuski)
Znaczenie: powrót (do szkoły lub pracy po wakacjach)
Jeśli żyjesz we Francji, La rentrée to jak drugi Nowy Rok. Nie sposób go przeoczyć. La rentrée to coś więcej niż tylko dzieci powracające do szkoły po wakacjach czy dorośli wracający do pracy po urlopie.
Dosłownie każda warstwa społeczna ma swoją własną rentrée. Politycy wznawiają debaty w parlamencie. Kawiarnie, bary, restauracje, sklepy i boulangeries (czyli francuskie piekarnie) otwierają na nowo swoje wrota po sierpniowym lenistwie. Nawet prezenterzy TV powracają na ekrany, a wydawnictwa zapowiadają nowe publikacje.
La rentrée to dawno wyczekiwany powrót do codziennego rytmu dnia po letnich szaleństwach i celebracjach.
8. Tartufi (włoski)
Znaczenie: trufle
Gdy tylko nadchodzi jesień, usłyszysz to słowo od wielu Włochów, gdyż w regionach Piemontu i Umbrii rozpoczyna się polowanie na trufle. Co ciekawe, na świecie istnieje około 100 gatunków tych grzybów, lecz tylko dziewięć z nich jest jadalnych. Najpopularniejszymi gatunkami są trufle białe (tartufo bianco) oraz czarne (tartufo nero). By je wykopać, trifolau („kopacze” w etnolekcie piemonckim) zaprzęgają do roboty swoje psy.
Dlatego jeżeli szukasz niezapomnianych kulinarnych doznań, koniecznie udaj się na jeden z licznych włoskich targów truflowych. Trwają one od października do listopada. Warto zwłaszcza zwrócić uwagę na Międzynarodowe Targi Białej Trufli w Albie. Możesz tam skosztować wykwintnych tradycyjnych dań, takich jak carne cruda all’Albese, czyli surowa wołowina z białymi truflami Alba.
9. Vindima (portugalski)
Znaczenie: winobranie
Wrzesień to miesiąc vindima w dolinie rzeki Douro, jednym z najstarszych winiarskich regionów na świecie. Portugalscy winiarze czekają na ten czas przez cały rok. To niezwykle pracowity okres — grona zbierane są ręcznie, przenoszone w wielkich skrzyniach i oddzielane od gałązek. Następnie pracownicy winiarni ugniatają je stopami. Jednak jest to także czas świętowania. W końcu vinícolas, czyli tamtejsi winiarze, zbierają owoce swojej pracy po całym roku oczekiwań.
Turyści odwiedzający region także mogą wziąć udział w zbieraniu i ugniataniu owoców. A żadna wizyta w tamtejszych stronach nie jest kompletna bez skosztowania tamtejszych wybornych win.
10. Złota polska jesień
Znaczenie: okres żółknięcia liści drzew
Na koniec coś z naszego podwórka. Biorąc pod uwagę, że lasy zajmują 30% powierzchni naszego kraju, złota polska jesień to widok, którego nie wolno przeoczyć. Drzewa przybierają wówczas złocisto-czerwone barwy, a pogoda jest ciepła, przyjemna i słoneczna — to idealny czas na długie spacery na świeżym powietrzu.
Aby doświadczyć złotej polskiej jesieni w pełnej krasie, warto wybrać się do warszawskich Łazienek (które są największym parkiem w stolicy). Można także wyjechać 20 minut za Kraków, do Ojcowa, czyli naszego najmniejszego parku narodowego.
Jesienne słowa już znasz. A wiosenne i letnie?