Czujesz, że nadszedł moment, by wreszcie porozmawiać w nowym języku, ale Twój rozmówca otworzył buzię i wystrzelał salwę słów jak pociski z karabinu? Masz wrażenie, że to najszybszy język świata, którego teraz już na pewno nie opanujesz?
O co chodzi? Czy w innych językach mówi się szybciej? Żeby to ocenić, przyjrzyjmy się różnym językom oraz ich prędkości w mówieniu, a także sprawdzimy, które z nich uchodzą za najszybsze.
Czy najszybszy język świata charakteryzuje się najszybszym tempem mówienia?
Rozprawmy się z tą kwestią od razu: tak, w niektórych językach przetwarza się więcej sylab na sekundę niż w innych, więc technicznie rzecz biorąc, są one szybsze. Jednak warto przyjrzeć się kilku innym czynnikom mającym wpływ na to, jak odbieramy prędkość języka w mowie.
Jednak na Twoje subiektywne odczucie szybkości języka spory wpływ będzie miał stopień jego znajomości. Nauczyciele na całym świecie wprowadzają podopiecznych w językowe arkana, korzystając ze specjalnych nagrań ze spowolnioną mową. A nie trzeba być naukowcem, by wiedzieć, że im wolniej ktoś mówi, tym łatwiej go zrozumieć. Dlatego zestawienie swobodnej mowy rodzimych użytkowników języka z ćwiczeniami ze słuchu nagranymi przez aktorów na potrzeby kursu wprawia wiele osób w konsternację.
Do zrozumienia różnic w odbiorze języków przydaje się izochronia, czyli podział wypowiedzi na odstępy czasu m.in. za pomocą sylab. Badacze tego zjawiska wskazują na różnice w szybkości języków o rytmie sylabowym, w których wszystkie sylaby mają równą długość brzmienia, oraz tych o rytmie akcentowym, z równym czasem pomiędzy dwiema akcentowanymi sylabami. Istnieje także trzecia kategoria języków, które kładą nacisk na mory o tej samej długości. Mory to jednostki czasu, które rozbijają sylaby na mniejsze części. Jedna sylaba, w zależności od jej wagi, może zawierać od jednej do trzech mor w przypadku niektórych języków. Mory są często spotykane w językach takich jak japoński.
Na szczęście istnieje także inna, znacznie prostsza nomenklatura, która pomaga zrozumieć ten podział języków. Fonetyk Arthur Lloyd James podzielił języki na grupy, stwierdzając, że hiszpański i podobne języki mają rytm karabinu maszynowego (sylabowy), podczas gdy angielski i zbliżone języki posługują się rytmem kodu Morse’a (akcentowy). W angielskim znajdziemy zatem sylaby o różnych długościach (tak jak w morsie). Z kolei dla hiszpańskiego charakterystyczny jest deszcz sylab przypominający brzmieniem serię wystrzałów z karabinu maszynowego. Języki, w których mówi się z prędkością karabinu maszynowego będą brzmiały – zwłaszcza dla użytkowników języków „morsowych” zdecydowanie szybciej.
Problem z izochronią polega na tym, że nie jest to zjawisko naukowo potwierdzone. Istnieje wiele zwolenników tej koncepcji, ale pozostaje ona kwestią sporną, która nadal czeka na zweryfikowanie. Sprawa wymaga dalszych badań, jednak póki co liczba sylab na sekundę jest najlepszą miarą prędkości mowy, jaką dysponujemy.
Który język jest najszybszy?
Jak dotąd nie przeprowadzono badań nad prędkością języków na wystarczającej próbie. Badania z 2011 roku przeprowadzone na Uniwersytecie w Lyonie porównywały siedem języków, mierząc średnią liczbę sylab na sekundę. Uzyskano następujące rezultaty: japoński 7,84 sylab/sekundę, hiszpański 7,82, francuski 7,18, włoski 6,99, angielski 6,19, niemiecki 5,97 i mandaryński 5,18. Ale siedem języków to tyle, co nic.
Inne badania, opublikowane na łamach pisma Science Advances, wzięły pod lupę 17 języków. Trochę lepiej, ale to i tak niewiele w porównaniu z 7 tys. języków, jakimi mówi się na całym świecie. Zatem nie możemy stwierdzić, że poniższe języki są „najszybsze w świecie”. Możemy za to je porównać między sobą, prezentując w kolejności od najszybszego do najwolniejszego. Warto także zauważyć, że nawet wśród użytkowników tego samego języka istnieją ogromne rozbieżności w prędkości mówienia. Wystarczy sobie przypomnieć, z jak zawrotną prędkością mówi podczas licytacji aukcjoner.
- Japoński
- Hiszpański
- Baskijski
- Fiński
- Włoski
- Serbski
- Koreański
- Kataloński
- Turecki
- Francuski
- Angielski
- Niemiecki
- Węgierski
- Mandaryński
- Kantoński
- Wietnamski
- Tajski
Chociaż to mała próbka, daje nam pewne wyobrażenie o różnicach w szybkości mowy w różnych językach. Języki o rytmie sylabowym i morowym będą generalnie zajmowały miejsca w górnej części tabeli, natomiast języki tonalne (gdzie ton może decydować o znaczeniu słowa) z reguły uplasują się bliżej jej końca.
Czy zatem niektóre języki są po prostu szybsze?
To nie takie łatwe. Stwierdzenie, że jedne języki są szybsze od innych zakrawa o relatywizm językowy, czyli teorię, według której język, którym się posługujemy, wpływa na nasze interakcje ze światem. Jednak okazuje się, że „prędkość mowy w języku” nie sprowadza się tylko do liczby sylab na sekundę.
Te same badania, w których sporządzono powyższy ranking szybkości języków, przyglądały się także bardziej skomplikowanemu zagadnieniu: prędkości przekazywania informacji w różnych językach. Kwestia jest dość zawiła, ponieważ gęstość informacji przekazywanych w mowie oblicza się, konwertując sylaby na bity (czyli jednostki informacji). Ilość informacji zawartych w danej sylabie decyduje, w jakim stopniu sylaba ta pomoże słuchaczowi domyślić się, co nadejdzie po niej. Ten mechanizm naszego mózgu działa na podobnej zasadzie jak komputerowa predykcja tekstu. Im szybciej język, który słyszysz, pozwala Ci przewidzieć, co zostanie powiedziane za chwilę, tym większa gęstość informacji.
Analiza przeprowadzona na 170 osobach wykazała, że pomimo różnic w liczbie sylab na sekundę pomiędzy językami, ilość informacji przekazywanych w ciągu sekundy jest we wszystkich językach zbliżona i wynosi około 39 bitów na sekundę. Języki z niskim wskaźnikiem sylab na sekundę nadrabiają wysokim zagęszczeniem informacji przekazywanych na sekundę – i na odwrót. Podsumowując, „szybsze” języki nie są automatycznie bardziej wydajne. Nie stwierdzono jeszcze, z czego wynika to zjawisko. Być może istnieje optymalna ilość informacji, jakie może przyswajać ludzki mózg.
Co to oznacza w kontekście nauki języków? Na pewno dobrze wiedzieć, że żaden język nie ma przewagi nad innymi. Jednak wiedza ta nie ułatwi nam interakcji z rodzimymi użytkownikami języków. W takich sytuacjach pamiętaj przede wszystkim, żeby się nie spieszyć, skoncentruj się i nie wstydź się powiedzieć: „Przepraszam, nie rozumiem. Czy możesz powiedzieć to wolniej?”.
po włosku
Scusa, non capisco.
Potresti parlare più lentamente, per favore?
po niemiecku
Es tut mir leid, ich verstehe nicht.
Könnten Sie bitte etwas langsamer sprechen?
po francusku
Pardon, je n’ai pas compris.
Pouvez-vous parler plus lentement, s’il vous plaît ?
po węgiersku
Elnézést, de nem értem!
Tudna egy picit lassabban beszélni?
po japońsku
すみません、分かりません。(“Sumimasen, wakarimasen.”)
もう少しゆっくり話してください。(“Mousukoshi yukkuri hanashite kudasai.”)
Lubisz ciekawostki na temat języków? Koniecznie sprawdź poniższe artykuły:
- RuPaul Drag Race to show, który stał się hitem na całym świecie. Czy hitem okazał się slang używany przez drag queens?
- Wsiadasz do windy z szefową lub szefem? Masz tylko kilkanaście sekund, by zaprezentować swój pomysł. Sprawdź, na czym polega “elevator pitch”.
- Kto był w sklepie i kupił bułeczkę, zapłacił pieniążkiem i spakował ją w siateczkę? Bierzemy pod lupę zdrobnienia w języku polskim!
- Nauka języków przychodzi Ci z trudem? Nie narzekaj, bo zawsze może być… trudniej! Sprawdź naszą listę języków, które uchodzą na najcięższe.