Interpunkcja to istotna część języka pisanego. Pomaga autorowi sformułować tekst w jasny, logiczny sposób, a także wyrazić emocje, które mu towarzyszą. Choć kropki, przecinki czy średniki nie należą do najistotniejszych zagadnień w trakcie nauki języka, warto poświęcić im nieco uwagi. Interpunkcja w języku niemieckim, na pierwszy rzut oka, nie różni się zanadto od tej w języku angielskim czy polskim, jednak występują pomiędzy nimi pewne różnice, które mogą okazać się istotne w trakcie pisania wypracowania, e-maila czy listu motywacyjnego.
Poniżej znajdziesz najpopularniejsze zasady interpunkcji obowiązujące w języku niemieckim. Zwróć uwagę na użycie przecinków, przy okazji których odkryjesz wspomniane wyżej różnice.
Interpunkcja w języku niemieckim
kropka >> . << (der Punkt)
Kropkę stawiamy na końcu zdania. Pojawia się po ostatnim jego wyrazie, bez spacji.
- Der Zug kommt in 20 Minuten. Ich fahre nach Berlin.
- Pociąg przyjedzie za 20 minut. Jadę do Berlina.
Kropka jest też używana w skrótach.
- 20 Min. (Minuten)
- 20 min. (minut)
- B. (zum Beispiel)
- np. (na przykład)
- usw. (und so weiter)
- itd. (i tak dalej)
Gdy widzisz kropkę w adresie URL strony internetowej lub maila, po angielsku używasz słowa dot, po polsku „kropka” a po niemiecku Punkt.
www.babbel.pl (www Punkt babbel Punkt pl)
przecinek >> , << (das Komma)
W niemieckim przecinek pełni kilka funkcji. Przy okazji wyliczeń, oddziela poszczególne elementy. Przed und („i”), oraz oder („albo”), nigdy nie stawiamy przecinka w tym kontekście.
- Ich brauche Salz, Pfeffer, Öl und Zitrone für den Salat.
- Do sałatki potrzebuję soli, pieprzu, oliwy z oliwek i soku z cytryny
Przecinek jest też używany do oddzielenia dwóch zdań współrzędnych, czyli takich, które są tak samo ważne.
- Die Bücher sind im Regal, die Kleidung liegt auf dem Bett.
- Książki stoją na regale, a ubrania leżą na łóżku.
Przecinek może się pojawić w zdaniach współrzędnych przed und („i”, „a”), oder („albo”) i wie („jak”). Wówczas wprowadza czytelność do wypowiedzi.
- Meine Nachbarin arbeitet im Garten(,) und der Hund schaut ihr gelangweilt zu.
- Moja sąsiadka pracuje w ogrodzie, a znudzony pies się jej przygląda.
W zdaniu złożonym, w którym występuje zdanie nadrzędne i podrzędne, zazwyczaj użycie przecinka jest niezbędne, by je oddzielić. Jest bardzo dużo typów zdań podrzędnych, w tym zdania względne, a wiele z nich wprowadzają spójniki podrzędne, jak weil („ponieważ”), wenn („jeśli”, „kiedy”), dass („że”), ob („czy”), obwohl („chociaż”), bis („dopóki”) i wiele innych.
- Sie nimmt die Banane, die auf dem Tisch liegt.
- Ona bierze banana, który leży na stole.
- Er fährt mit dem Fahrrad, weil es besser für die Umwelt ist.
- On jeździ rowerem, ponieważ to jest lepsze dla środowiska.
- Ich bin mir sicher, dass sie pünktlich sein werden.
- Jestem pewien, że oni będą punktualnie.
Równie ważne jest używanie przecinka w listach i mailach. W niemieckim przecinek często jest używany w nagłówku. Wskazówka! Tekst, który pojawi się w kolejnej linijce, zaczynamy od małej litery, chyba że pierwszym słowem jest rzeczownik:
Hallo Maria,
vielen Dank für deine schnelle Antwort. …
Cześć Mario,
bardzo ci dziękuję za szybką odpowiedź…
—
Sehr geehrte Familie Lustig,
wir bestätigen Ihnen hiermit Ihre Hotelreservierung. …
Szanowni Państwo,
niniejszym potwierdzamy rezerwację hotelu. …
A jak przecinek zmienia znaczenie następnego zdania?
- Sibel wartet auf ihre Schwester Bea und Musti.
- Sibel czeka na swoją siostrę, Beę, i Musti.
- Sibel wartet auf ihre Schwester, Bea und Musti.
- Sibel czeka na swoją siostrę, Beę i Musti.
W pierwszej parze (bez przecinka) Sibel czeka na dwie osoby, bo Bea jest siostrą Sibel. W drugiej parze (z przecinkiem) Sibel czeka na trzy osoby: swoją siostrę, Beę i Musti.
średnik >> ; << (das Semikolon)
Średnik stosujemy wtedy, kiedy nie chcemy oddzielać dwóch części wypowiedzi pisemnej, bo są one ze sobą jednak w pewien sposób powiązane. Lecz nie na tyle powiązane, by wystarczyło oddzielenie ich przecinkiem. Warto zapamiętać, że po średniku zaczynamy wypowiedź od małej litery, chyba że nasze słowo jest rzeczownikiem bez rodzajnika.
- Gestern war ich im Kino; der Film war sehr spannend.
- Wczoraj byłem/byłam w kinie. Film był bardzo emocjonujący.
Jednak w codziennym użyciu średnik nie jest zbyt popularny. Najczęściej zastępuje go kropka. Średnik najczęściej jest używany w bardzo długich formach, by rozdzielić i uporządkować zdania. A także w tekstach, które zawierają obszerne wyliczenia, bo tam przecinki występują w innej funkcji:
- Wir brauchen Zucker, Mehl, Milch; Äpfel, Orangen, Birnen; Toilettenpapier, Waschmittel.
- Potrzebujemy cukier, mąkę, mleko; jabłka, pomarańcze, gruszki; papier toaletowy, detergenty.
wykrzyknik >> ! << (das Ausrufezeichen)
Wykrzyknik jest głównie używany w przypadku wykrzyknień, zawołań, życzeń i rozkazów.
- Herzlichen Glückwunsch zum Geburtstag!
- Wszystkiego najlepszego z okazji urodzin!
Spójrz na taki przykład. Jak wykrzyknik może zmienić ton zdania?
- Ich gehe.
- Idę.
- Ich gehe!
- Idę!
Zdanie z kropką (bez żadnego kontekstu) jest bardziej neutralne. Wykrzyknik, w zależności od kontekstu, zmienia ton zdania, sugerując gniew, rozczarowanie, smutek, radość itp.
znak zapytania >> ? << (das Fragezeichen)
W języku niemieckim, podobnie jak w polskim, znak zapytania wskazuje, by koniec zdania wypowiedzieć z nieco wyższym tonem. Stawiamy go na końcu zdań pytających i pojedynczych słów pytających. Podobnie jak w przypadku kropki i wykrzyknika, nie robimy spacji między ostatnią litrą wyrazu a znakiem zapytania.
- Wieso?
- Dlaczego?
- Hast du heute Abend schon was etwas vor?
- Masz jakieś plany na dzisiejszy wieczór?
W języku potocznym zdanie twierdzące możemy zmienić w pytające zamieniając kropkę na znak zapytania.
- Er kocht.
- On gotuje.
- Er kocht?
- Czy on gotuje?
W pierwszym przypadku nasz głos opada, a w drugim się wznosi, bo to pytanie.
dwukropek >> : << (der Doppelpunkt)
Dwukropek wprowadza wyliczenie lub wyjaśnienie. Jeśli po dwukropku pojawia się całe zdanie, należy je zacząć od wielką literą. (W języku polskim tekst po dwukropku zaczynamy małą literą, chyba że jest to cytat składający się z dwóch lub więcej zdań: wtedy zaczynamy wielką literą.)
- Wir haben endlich gebucht: Es geht nach Italien!
- Wreszcie zrobiliśmy rezerwację: jedziemy do Włoch!
- Ich packe in meinen Koffer: einen Pullover, eine Zahnbürste, einen Hut.
- Do walizki pakuję: sweter, szczoteczkę do zębów, kapelusz.
(Ich packe in meinen Koffer to w Niemczech popularna zabawa dla dzieci. Każda osoba biorąca udział dodaje do listy jeden przedmiot, a następna musi wymienić je wszystkie i dodać swój. Po jakimś czasie lista robi się bardzo długa. Przegrywa ta osoba, która jako pierwsza nie jest w stanie wymienić wszystkich przedmiotów lub pomyli ich kolejność.)
Dwukropek wprowadza też mowę niezależną.
- Er fragte uns: „Wohin geht ihr?“
- Zapytał nas: dokąd idziecie?
Widzicie już, gdzie w niemieckim umieszcza się cudzysłów? Teraz bliżej się temu przyjrzymy.
cudzysłów >> „ “ << (die Anführungszeichen)
Cudzysłów w języku niemieckim wygląda jak w polskim. To znaczy, że na początku mamy cudzysłów dolny, a na końcu cudzysłów górny. Inaczej jest w języku angielskim.
Cudzysłów występuje, kiedy wprowadzamy cytaty i tytuły:
- „Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt.“ ist ein bekanntes Zitat von Einstein.
- „Fantazja jest ważniejsza niż wiedza, bo wiedza jest ograniczona” to znane stwierdzenie Einsteina.
A także, kiedy wprowadzamy mowę niezależną (czyli cytujemy czyjeś słowa):
- Dann sagte sie: „Ich komme nicht mit!“
- A potem powiedziała: „nie idę z wami”!
Uwaga! W przypadku cytatu w mowie niezależnej w cudzysłowie znajduje się nie tylko tekst, ale też wszystkie konieczne znaki interpunkcyjne. Ciekawostka: Niemcy nazywają cudzysłów także Gänsefüßchen, co można przetłumaczyć jako „gęsie łapki”.
apostrof >> ‘ << (ein Apostroph)
Apostrof nie występuje w niemieckim zbyt często. Niektóre osoby, zwłaszcza rozpoczynające naukę tego języka, używają go niewłaściwie, sugerując się zasadami angielskiego. W niemieckim nie używa się apostrofu przed s w dopełniaczu. S dodaje się bezpośrednio do imienia.
- Merlins Fahrrad wurde geklaut.
- Rower Merlina został skradziony (po angielsku napisalibyśmy Merlin’s bike was stolen).
Uwaga! Jest on jednak niezbędny w przypadku imion kończących się na s, z, ß albo x:
- Max’ Schwester lebt in Marokko.
- Siostra Maksa mieszka w Maroku. (W języku polskim, jeśli imię lub nazwa własna kończy się na „x”, w odmianie zamieniamy „x” na „ks”).
- Nils’ Brille is neu.
- Okulary Nilsa są nowe.
łącznik, dywiz >> – << (der Bindestrich)
Ten znak interpunkcyjny jest głównie wykorzystywany do podzielenia wyrazu na sylaby na końcu linijki tekstu.
Satzzeichen helfen uns, Texte besser zu strukturieren und zu verste-
hen.
Dywiz pomaga też w efektywniejszym użyciu języka. Można go stosować, by uniknąć powtarzania wyrazów.
- Alle Kinder- und Erwachsenenschuhe sind in der ersten Etage.
- Wszystkie buty dzieci i dorosłych są na pierwszym poziomie.
Tutaj dywiz po Kinder- zastępuje słowo Schuhe. W ten sposób nie trzeba go używać dwukrotnie. Czasem warto stosować dywiz w bardzo długich rzeczownikach złożonych, jakże typowych dla niemieckiego – ułatwi to ich zrozumienie:
- Schokoladengeburtstagstorte lub Schokoladen-Geburtstagstorte
- czekoladowy tort urodzinowy
myślnik >> – << (der Gedankenstrich)
Myślnik jest dłuższy niż dywiz. Wprowadza chwilę na oddech podczas czytania tekstu na głos, nierzadko podkreślając znaczenie fragmentu, który po nim występuje.
- Schokoladeneis – meine Lieblingseissorte!
- Lody czekoladowe – to mój ulubiony smak!
Myślnik można wykorzystać także w przypadku myśli pobocznej. Wtedy stawiamy go na początku i na końcu takiego wtrącenia.
- Paris – ich liebe diese Stadt – ist immer wieder einen Besuch wert!
- Paryż – kocham to miasto – zawsze jest wart odwiedzenia!
Interpunkcja w języku niemieckim – nazwy znaków interpunkcyjnych
| Polski | Znak interpunkcyjny | Niemiecki |
| kropka | . | der Punkt |
| przecinek | , | das Komma |
| średnik | ; | das Semikolon |
| dwukropek | : | der Doppelpunkt |
| wielokropek | … | Auslassungspunkte |
| cudzysłów | „ “ | die Anführungszeichen |
| apostrof | ‘ | der Apostroph |
| łącznik | – | der Bindestrich |
| myślnik | — | der Gedankenstrich |
| nawias | ( ) | die Klammern |
| wykrzyknik | ! | das Ausrufezeichen |
| znak zapytania | ? | das Fragezeichen |
Życzymy wiele radości podczas nauki!
Zanurz się w niemieckim, by przyspieszyć swoje postępy w nauce. Babbel poleca: